Voorkeursbeleid op de universiteit; maak niet makkelijk wat ingewikkeld is - Column DFT 19 juli
Niet mannelijke geslachten
'Universiteiten en hbo-instellingen moeten met plannen komen om de positie van de vrouw en andere niet-mannelijke geslachten te verbeteren'. Dat staat te lezen in de handleiding voor diversiteit en inclusie voor hoger onderwijsinstellingen vanuit het onderwijsministerie. De zinsnede 'positie van de vrouw en andere niet-mannelijke geslachten' getuigt van de complexiteit op dit dossier. Aan de ene kant is er de grote behoefte om los te komen van oude, binaire genderindelingen. Er is meer dan man-vrouw. Van alles er tussenin en genderfluïditeit staan hoog in het vaandel de afgelopen tijd. Jongeren vinden het al best normaal om te vragen welke gender iemand zelf hanteert, gelardeerd met persoonlijk voornaamwoord she/he/they in de insta bio. In deze zin wordt tegelijk een nieuw hokje binaire tweedeling voorgesteld: vrouwen en niet-mannelijke geslachten aan de ene kant en mannen aan de andere.
Ingewikkeld
Mijn hersenpan heeft even adaptietijd nodig. Ik begrijp dat universiteiten en HBOen meer vrouwen moeten aannemen, ook meer non-binaire mensen, transgenders en alles wat 'niet mannelijk is'. Huh? Niet traditionéél mannelijk I pressume? Want een enorme macho transgender-voorheen-vrouw-nu-man dus wel? Of is dat mannelijk? Of niet mannelijk want ooit geslachtelijk mannelijk? En zal die besnorde macho transgender man dan ook bijdragen aan het wegnemen van 'de individuele, hiërarchische en competitieve cultuur'? Genderissues zijn complex. Ons nieuwe streven naar het verlaten van oudbakken hokjes is lovenswaardig, maar gaat gepaard met wennen aan nieuwe termen, minder vanzelfsprekendheden en onzekerheid. Durven we nu echt te kijken naar welk persoon er voor je staat of maken we heel snel nieuwe hokjes van 'anders dus correct versus traditioneel dus fout'?
Beestje bij de naam noemen
Diversiteit en inclusie zijn ingewikkeld. Weinig mensen zijn tegen het bieden van gelijke kansen. De manier waarop dat moet gebeuren geeft wel debat. Moet je nu juist tijdelijk wervingshokjes maken om hokjes weg te nemen? Of de cultuur van hokjesdenken echt aanpakken? In de verwarring gaan we allerlei omfloerst taalgebruik hanteren. Wat averechts werkt. Wat werkt bij cultuurverandering is beestjes bij de naam noemen. Het helpt om te zeggen dat op de universiteiten nu te veel witte mannen van zekere leeftijd zitten, in plaats van 'we willen meer vrouwen en andere niet-mannelijke geslachten'. Het helpt om te zeggen dat allochtone ouderen in grote stedenwijken zich niet laten vaccineren in plaats van te zeggen dat 'sommige ouderen van niet traditioneel autochtone achtergrond in sommige wijken vaccinatietwijfel hebben'.
Laat ingewikkeld blijven wat ingewikkeld is
Gelijke kansen bieden is ingewikkeld. Altijd al geweest. In alle tijden. Dé plek om te dealen met ingewikkeldheid lijken mij de academia. De ideale plek om de voors en tegens van registratie van gender, etniciteit, religie, seksuele voorkeur te doorkauwen, op basis van wetenschappelijke kennis en persoonlijke ervaring. Het is juist níet de plek om gesprek plat te slaan, regels op te leggen en met paarse krokodillenprocedures het discours plat te leggen. Als er érgens een plek is, waar ideologie en politieke correctheid keer op keer bediscussieerd en vernieuwd moeten worden, is het wel in de Academische Agora. Leven met nieuwe hokjes is moeilijk. Stop de regelzucht uit Haagse en Europese commissies. Laat ingewikkeld zijn wat ook gewoon ingewikkeld ís. Vertrouw op de wetenschap en op de wetenschappers dat zij streven naar maatschappelijke band met de samenleving in al haar kleurrijke vernieuwing.
