Wat we doen: Building Tribes

Wij helpen leiders, organisaties, teams om beter te worden. Daarbij putten we uit antropologische kennis. Overal op de wereld hebben tribes immers al bedacht hoe we met elkaar kunnen samen leven, samen werken, conflicten beslechten, inspraak regelen, patronen veranderen, besluiten nemen, toekomst verkennen, fuseren,… Voor elk organisatievraagstuk is ergens ter wereld al eens een oplossing bedacht. We hoeven die oude kennis alleen maar te vertalen en toe te passen. Dat is wat wij doen. Leren van wat we al weten. Antropologische inzichten en tools combineren we met een grote hoeveelheid tools, methodieken en technieken die gaan over groepsdynamiek en organisatieverandering. Deep Democracy, Kampvuurgesprekken, Virale verandering zetten we veel en succesvol in bij verandering, strategiebepaling en conflict. Wij werken nooit aan de oppervlakte, maar gaan altijd diep om patronen en cultuur echt te ontrafelen.

Tribes helpen bouwen

Mensen zijn primaten en leven in groepen, in tribes. Die we soms organisaties noemen. In organisaties werken mensen vanuit verschillende rollen, net als in traditionele tribes. Chiefs - leiders nemen besluiten, jagers zorgen voor innovatie en verniewing, magiers verrichten wonderen en brengen de organisatie op een hoger plan, middelmanagers verbinden alles aan elkaar, verzamelaars zijn de professionals in de frontlijn. Als je vanuit deze tribale blik naar het organogram van een organisatie kijkt, zie je waar mogelijke onhandigheden in de structuur zitten en waar bijvoorbeeld staf-lijn problemen of trage besluitvorming ontstaat. Wij ontrafelen en denken mee over inrichting en structuur. Elke groep heeft te maken met de paradox 'wees jezelf en pas je aan'. Binnen elke tribe zijn er verschillende dorpspleinen (afdelingen), met verschillende leiders (projectleiders, afdelingshoofden) en deelbelangen (budgetten en targets). Steegjes voor de roddels (wandelgangen). En kroegen waar de harde grappen over tafel gaan (rookhok, koffiehoek). Maar uiteindelijk zal een tribe zich verbinden door een gemeenschappelijke droom, visie, taak, doel. Functionele tribes zijn in flow. Ieder draagt bij vanuit zijn of haar eigen rol. Er zijn gezonde, ondersteunende patronen tussen mensen. In disfunctionele tribes vechten mensen om status of de leukste projecten of budgetten. Gaan voor hun eigen hachie. Sterke organisaties zijn bezield. Ze kennen hun ontstaangeschiedenis en ‘hun totem’. Die staat voor wat je echt belangrijk vindt. Resultaatgerichte organisaties zetten soms een bishpaal neer, net als de koppensnellers van Papoea New Guinea: je rust niet eerder voordat je je doelstellingen hebt bereikt, maakt ze smart en meetbaar. In tribes gaat er soms van alles mis in de onderlinge groepsdynamiek. Gevechten om de macht. Stroperigheid. Geen zicht op de toekomst. Soms helpt het dan als iemand van buitenaf helpt om de onderstroom op tafel te krijgen en te zien wat er speelt. Patronen helder te maken en op te schudden. Zodat de energie weer los komt. Daar helpen wij graag bij. Wij bouwen graag mee aan jullie totems.

Leiders, chiefs en managers

Bestuurders, leiders… de chiefs van de organisatie. Leiderschap is wezenlijk en belangrijk. Leiders vormen en veranderen tribes. Goed bestuur is dan ook essentieel. Waarachtige leiders, chiefs, verwelkomen nieuwe ideeën en stimuleren afwijkende initiatieven, zodat deze op hun waarde onderzocht kunnen worden. Zij faciliteren een voortdurend onderzoek van verschillende perspectieven om tot het beste resultaat te komen. Leiders zijn geen controlerende buitenstaanders, maar wezenlijk onderdeel van de groep en het systeem en ze begrijpen dat het hun core business is om goed te luisteren naar alle stemmen in de organisatie om vervolgens besluiten te nemen die passen bij de visie, het geloof en de ziel van de organisatie. Soms moeten ze daadkrachtig het voortouw nemen, bij crisis en vernieuwing. Leiders zetten verandering in beweging en helpen bij het beslechten van conflict of faciliteren dat. Het is soms eenzaam aan de top. Wij ondersteunen leiders en hoog presterende professionals met directieteam-ontwikkeltrajecten, high performance begeleiding, executive coaching en leiderschapsprogramma’s. Soms werken we in het team of de groep, soms individueel. Hiervoor hebben we experts met zeer uiteenlopende expertise in huis. Van bedrijfskundige tot psychiater. Van antropoloog tot Deep Democracy facilitator.

Patronen veranderen

Patronen zien we overal. In de natuur zoals in pauwenveren, varens, boomtakken, orkanen, schelpen. In menselijke constructies zoals bij muurschilderingen, de staalconstructie van de Eiffeltoren, bloemetjesbehangpatroontjes. We zien patronen in gedrag in organisaties: steeds dezelfde terugkerende thema’s die op dezelfde manier doorleefd en uitgevoerd worden. We zien ze in productieprocessen, waarvan de lopende band hét symbool is. We zien patronen in onszelf. Ons bloedvatenstelsel is patroonmatig gevormd. Maar ook op psychologisch niveau zien we onszelf steeds op dezelfde manier acteren volgens herhalende ‘regels’ die ons handelen lijken te bepalen. Patronen kunnen werken als een script: dit en dat doe je bij een begrafenis, en bij een voetbalwedstrijd stap je over op een ander patroon. Patronen hebben de neiging ons aan te trekken en als het ware in te zuigen. Eenmaal ingestapt in een patroon, is het moeilijk om ervan los te komen of het patroon te veranderen. Als je organisaties en cultuur echt wil veranderen, dan moet je diep durven ingrijpen op patronen. Daarvoor moet je ze eerst zorgvuldig observeren en duiden. Want veranderen kan nooit zonder respect voor het oude. 

Fusie en samenwerking

Organisaties intern goed laten functioneren én ze helpen over de muren van de eigen tribe heen te kijken. Innovatie en vernieuwing ontstaat door samenwerking en kennisdeling met anderen. Programmatisch samenwerken, netwerkorganisaties bouwen, fuseren… Het gaat allemaal over het in elkaar passen van verschillende culturen, talen. Antropologen zijn vertalers van culturele werkelijkheden. Wij helpen met vooronderzoek naar cultuur bij fusie. We doen fusiebegeleiding, bereiden samenwerking voor door middel van master classes, en organiseren ‘whole system in the room gesprekken’. En als het mis gaat… zijn we er ook en faciliteren we moedige gesprekken om samenwerking weer vlot te trekken.

Dialoog

Cultuur ontstaat en verandert in dialoog. Continue. De kracht van een cultuur bestaat uit de kwaliteit van de dialogen die er wordt gevoerd en de besluiten die er genomen worden. Wij helpen wijze dialogen te voeren en stevige, gedragen besluiten te nemen. Bij toekomstverkenningen. Bij evaluaties. Bij projectmatig werken. Bij conflict. Die dialogen en besluitvorming komen we begeleiden. Of we leren het je zelf te doen met onze trainingen Deep Democracy en Antropologische Teambegeleiding, waarin we je toerusten met een schat aan dialoogvormen uit de hele wereld.

Mensen veranderen in drieën

Hoewel verandering een wezenlijk onderdeel van het leven is, vindt vrijwel ieder mens dit toch ook een ingewikkeld gegeven. Tribes hebben namelijk een bepaalde ordening gecreëerd (de huidige doelstellingen, het plan, structuren en procedures, de cultuur) en elke verandering zorgt ervoor dat deze ordening herordend moet worden. Nieuwe inzichten leiden tot nieuwe conclusies, tot ander gedrag en misschien wel tot een nieuw geloof in wat goed en fout is. Verandering haalt je uit je routine en gaat altijd samen met chaos en het niet weten. In de antropologie noemen we dit de liminale fase, het ondertussen, waarin oud niet meer telt en nieuw nog niet duidelijk is. Het is een periode die identiteitsvragen oproept en het verlangen en nostalgie naar vroeger aanwakkert. Het is een periode waarin de orde bewakers zullen proberen de oude orde te herstellen en leiders worden uitgedaagd liminaal leiderschap te tonen; het begeleiden van onzekerheid. Het komen tot een nieuwe ordening, nieuwe spelregels, andere procedures, ander gedrag. We denken graag dat we een verandering in twee fasen kunnen bereiken, van ist naar soll, van A naar B. Maar mensen veranderen in drieën. Tussen A en B zit een ondertussen, een ’liminale fase’.

Op deze foto zie je een groep jongens uit Malawi die een inwijdingsritueel ondergaan van jongen naar volwassen man. Na hun kindertijd volgt een periode van een paar maanden van groepsleren op een afgelegen plek in het woud, 'de liminale fase'. Vervolgens keren ze terug in het dorp in een nieuwe rol. In het westen veranderen we in tweeën. Van oud naar nieuw, van Ist naar Soll, van huidige naar gewenste situatie. Op de meeste plekken op aarde wordt in drie stappen veranderd.

Overal ter wereld geven mensen vorm aan transformatie en verandering door middel van Rites-de-Passages. Overgangsrituelen om verandering goed te laten verlopen.
Rites-de-Passages kennen drie fasen:

1. Separatie of vernietiging van het oude
2. Liminaliteit of 'het ondertussen'
3. Reïntegratie.

De liminale fase heeft ongekende kracht. Het is in deze fase dat mensen verward zijn door het ontbreken van culturele kaders en sociale positie. Het is juist ook dan, dat dialoog en verandering een optimale bedding hebben. Bij reorganisatie in onze westerse organisaties maken we relatief weinig gebruik van de kracht van de liminale fase. We lijken in twee stappen te willen veranderen in plaats van in drie fases. In plaats van de liminale fase te benutten en te rekken, verkorten we die graag. We streven te snel naar duidelijkheid en nieuwe structuur. De uitdaging ligt juist in het begeleiden van de onzekerheid van de liminale fase. Het is de fase waarin mensen optimaal open staan voor nieuwe duiding en boodschappen en snel kunnen leren. Veranderen... doe je in drieën. Met aandacht, moedige gesprekken en een beetje magie… Wij helpen je bij grootschalige reorganisatie en transformatie door de liminale fase heen. We hebben uitstekende tools om large scale verandering te helpen creëren.