Lachen met je schoonmoeder - column DFT 23 december
Kerstdiner. Daar zit je dan weer. Aan tafel met de hele extended family. Als je je verveelt is het bijzonder leuk om eens een antropologische blik op te zetten. Zoom vandaag eens in op het onderwerp... grappen.
Grappen zijn nooit zo maar grappen. Maar hebben altijd een functie. Om broederbanden te verstevigen. Of potentiële spanning te ontladen. Of lief te hebben: 'was sich liebt das neckt sich'.
Reis met me mee. Naar Mali. Een prachtig land, met gebouwen van zand en mensen in kleurige kleding. Helaas ook door oorlog verscheurd. Vergezel me aan tafel bij een Malinese familie. Kruiken met rijst en schalen met een saus van vlees of vis staan op kleden op de grond. Als je goed oplet, zul je merken dat er veel grappen worden gemaakt. En er veel gelachen wordt. Als je de taal zou spreken, zou je horen dat de grappen vaak één richting opgaan: mannen maken grappen met hun schoonmoeder. Die grappen zijn best grof: 'wat heb je toch een raar varkensneusje' of 'je dikke achterwerk waggelt'. Schoonmama rolt om van het lachen.
Onbeleefd? Helemaal niet. In Mali móet je deze grappen maken. Het platteland van Mali kent polygame huwelijken. Een man mag met vier vrouwen trouwen. Het leeftijdsverschil tussen oudste- en jongste vrouw is groot. Deze relaties zijn toch al best complex. En je hebt je er dus een heleboel schoonmoeders gratis bij. Door het leeftijdsverschil, is een man soms even oud als zijn schoonmoeder. En dat... kan tot aantrekkingskracht leiden. In de toch al complexe relaties, moet je voorkomen dat je op je schoonmoeder valt. Dus: is het beleefd om haar flink te beledigen. Om elke schijn van flirten te vermijden. Het is een teken van groot respect.
Joking relationships. Daar waar een mogelijke spanningsvolle te leuke- of juist conflictueuze relatie kan ontstaan, maken mensen grappen over elkaar. In Mali, op kerstdiners en in organisaties.
Als je je verveelt aan het kerstdiner... volg dan eens het spoor van de grappen. Wie maakt ze over wie en wat betekenen ze? Welke liefde, taboe of irritatie wordt hier beleefd omgezet in humor?
En vergeet niet om je schoonmoeder eens flink bij haar varkensneus te grijpen.
Dr. Danielle Braun is corporate antropoloog. Reist de wereld rond op zoek naar wat we van tribes overal op de wereld kunnen leren over onze eigen samenleving. Schrijver van de boeken ‘de Corporate Tribe’ ‘Building Tribes’ en Da’s Gek’. Ze spreekt en schrijft over organisatiecultuur. Begeleidt leiders bij conflict en verandering. Ze is Directeur van de Academie voor Organisatiecultuur. Onder de titel #antropoloogdesvaderlands geeft ze duiding aan de dingen die om ons heen gebeuren. In Januari staat Danielle met een theater op de planken van zes theaters in Nederland.
Deze column is verschenen in De Financiële Telegraaf op 23 december.
