Het nut van het kerstpakket - column DFT 16 december
Ik werkte in een opvangorganisatie waar de gevaarzetting van het werk hoog was; er viel geregeld een klap en er moest veel menselijk leed verholpen worden. In die organisatie kregen we enorme kerstpakketten. Jaarlijks een hele grote doos, vol heerlijkheden, mooi serviesgoed en als klap op de vuurpijl ook nog eens een cadeaubon met aanzienlijk bedrag er op. Sommige medewerkers vonden het geweldig en keken er reikhalzend naar uit. Anderen vonden het genant, omdat de mensen die aan hun zorg waren toevertrouwd, het verre van breed hadden. Zij gaven de pakketten soms stiekem weg aan bewoners, wat eigenlijk niet mocht.
Wat is het symbolisch nut van een kerstpakket? Waarom geven we ze? Antropologen kunnen hier lekker over kibbelen. Sommige zeggen dat de mensheid zoiets kent als een 'free gift'. Gewoon, dat je iets geeft aan een ander om dank je wel te zeggen. Of omdat je van iemand houdt. Of om je waardering te laten blijken. Uit aardigheid. Of compassie. Belangeloos.
En andere antropologen vertellen je direct het verhaal van de Dana. De Dana is een gift, meestal geld, die een gelovige Hindoe in India kan geven aan een Brahmaanse priester. Door het geven van een Dana geef je een stuk van je slechte daden weg, zodat je die last niet meeneemt in je reïncarnatie naar een volgend leven. De priester is zo heilig en rein, dat de slechte daden niet aan hem blijven kleven, maar oplossen in het niets. Je kunt de Dana niet zomaar aan een ander mens (bijvoorbeeld een arm iemand) geven. Dan zou je je slechte daden ook aan die persoon overdragen. Door het geven van de Dana begin je weer met een schonere lei. Zoiets als de aflaten in onze middeleeuwen. Sommige antropologen noemen de Dana een 'poissonous gift'. Je geeft iets weg met de bedoeling schuld af te kopen. De gift is bezwaard, bevlekt of vervloekt.
Kerstpakket. Teken van genegenheid of een Dana? Het hangt er misschien wel vanaf of je vindt dat mensen in principe deugen, of dat ze alleen maar berekende, handelende wezens zijn. Bestaat er zoiets als een belangeloze gift? Of verwacht je er altijd iets voor terug? Zijn kerstpakketten een manier om je loyaliteit te kopen, en overbelasting of misstanden weg te poetsen? Of is het een belangeloze blijk van waardering en fijne relatie?
Je mag zelf kiezen of je je kerstpakket graag wilt zien als een blijk van waardering, of als bezwaarde gift om de overbelasting en zorgen die je werkgever je wellicht heeft bezorgd dit jaar ongedaan te maken…
'Als we er maar van genieten'.
