Is onze VS verslaving terecht? - Column DFT 9 nov 2020

Verslaafd

Net als in veel huizen in Nederland, was ons gezin in de ban van de Amerikaanse verkiezingen. Nachtelijk doorhalen, continue check van staten staatjes, Trump grappen en een licht neurotische angst. We gedragen ons als junkies, die net hebben gehoord dat hun favoriete dealer naar de Bahama's is vertrokken.

Breindingetjes

Wat maakt onze band met de VS toch zo sterk? Natuurlijk zijn daar veel historische, economische en politieke verklaringen voor. 'Wij' Europeanen trokken naar het Wilde Westen. De VS bevrijdde ons in WOII en was lang onze protector in vrede en veiligheid, met de koude oorlog als hoogtepunt. We hebben handelsrelaties. En we keken op tegen dat groteske Amerika met haar wonderschone natuur, bevolking zonder calvinistische bescheidenheid, hyper-kapitalisme en Hollywood. Maar ik denk dat er nog iets aan de hand is. Dat wij dénken dat we op Amerikanen lijken en zij op ons. Ons tribale oerbrein doet simplistische dingetjes. Wij hebben een sterke voorkeur voor mensen die op ons lijken qua uiterlijk en taal. Of we het nu leuk vinden of niet; onze compassieneuronen slaan gewoon sneller uit bij een persoon met dezelfde uiterlijke kenmerken dan bij iemand die er anders uitziet qua huidskleur, taal, lichamelijke kenmerken, kleding, begroetingsrituelen. Amerikanen foppen ons oerbrein; we denken dat we dezelfde culturele kenmerken en normen en waarden hebben door onze uiterlijke overenkomsten en omdat we elkaar kunnen verstaan. En dan zijn zij net wat stoerder dan wij en dat is woest aantrekkelijk. Alsof je gaat basketballen met je grote broer.

Anders

Ik krijg de laatste dagen veel vragen uit mijn netwerk; 'kan je als antropoloog duiden wat er in de VS gebeurt, want het is zó bizar'. Dat klopt, het is bizar. Hoewel... het is niet veel anders dan een verkiezing in een Zuid-Amerikaanse staat, in Korea, in een Afrikaans dorp. Het is gewoon een cultureel en politiek totaal ander systeem dan wij in Noord- West Europa gewend zijn. Wat ons verwart, is dat ons brein denkt dat we het moeten snappen en verklaren. Terwijl verwondering en verschil erkennen, hier gepaster zou zijn. De VS kent een totaal ander democratisch bestel dan wij. Het narratieve en charismatische aspect is wezenlijker dan feiten en heeft meer kenmerken van een Hollywood scenario dan van politiek zoals wij dat kennen. Racisme is ánders geïnstutionaliseerd in de VS dan in Nederland. De scheiding van kerk en staat staat op hetzelfde niveau als in Iran of Togo; Italië kent met de Paus met een eigen Vaticaanstad meer politieke seculariteit dan de VS.

Afkicken

Na deze bad thriller movie, wordt het tijd dat we ons hoofd omdraaien. Naar het Oosten, waar de échte werelmachten paraat staan. Naar India, die buurlanden kolonialiseert. Naar China, dat gewoon weer 3,5 procent economische groei heeft terwijl wij hier vechten over de vraag of je een mondkapje op moet bij de kapper of niet. Naar Nairobi, waar de hipste filmstudio's denkbaar ontstaan, terwijl de Hollywood letters afbrokkelen. Naar ons eigen Europa, met een diep verankerde democratische traditie. Naar onszelf, die dankzij dat gepolder waar we over klagen, toch hebben geleerd elkaar niet voor rotte vis uit te maken in een politiek debat. Het is tijd voor een VS detox. Hollandse rust, reinheid, nuchterheid. Slapen, uittrillen, doorgaan met waar we zelf mee bezig zijn en een verbod op Trump en Biden mimes.