De ontmoeting van mensen moet op één staan bij plannen in de wijk - Interview Dag van de Stad

Als je steden bouwt, hou dan rekening met de ‘kleefstof’ tussen mensen, stelt corporate antropoloog en auteur Danielle Braun. Hoe zorg je ervoor dat ze contact met elkaar houden, zodat ze minder eenzaam en verlaten zijn? Hoe zet je een cultuur neer die ervoor zorgt dat mensen gelegitimeerd meer dingen samen gaan doen? Op de Dag van de Stad legt ze de nadruk op het maken van verbindingen in de stad en hoe we daarbij kunnen leren van andere culturen.

Als stedelijke professional kun je namelijk een belangrijke rol spelen in het leggen van die verbindingen, stelt ze. “Denk bijvoorbeeld aan de bouw van fietspaden, speeltuinen en andere ontmoetingsplekken. Nog beter is het om verhalen te maken rond elke wijk, die je bouwt of herstructureert. Je kunt een wijk zien als een plek waar iemand een dak boven zijn hoofd heeft, of je deelt het verhaal eromheen, zodat het een bijzondere plek wordt om te wonen. Daarmee kun je ervoor zorgen dat inwoners trots zijn op hun wijk. Na de ontzuiling en het loslaten van allerlei structuren in onze samenleving zijn we een beetje zoekende met elkaar hoe we moeten samenleven. Op de Dag van de Stad wil ik daarvan voorbeelden geven van andere culturen, en hoe we daarvan willen leren.”
Braun, ook wel de ‘antropoloog des vaderlands’, reist de wereld rond op zoek naar wat we uit andere samenleving kunnen leren over onze eigen maatschappij. Ze schrijft er boeken over, maar begeleidt ook leiders bij conflict en verandering. Daarnaast is de directeur van de Academie voor Organisatiecultuur. Op de Dag van de Stad neemt ze de zaal mee op reis in haar Last Lecture langs allerlei culturen op zoek naar hoe we meer verbinding kunnen vinden tussen wijkbewoners in onze steden.

Appgroep

Een voorbeeld van verbinding maakte ze zelf mee in haar eigen wijk in Soest, waar ze als geboren Amsterdammer neerstreek. “In de Covid-tijd kregen we in de straat meer contact met elkaar als buurtbewoners dankzij een WhatsAppgroep, die we waren gestart. Vanuit antropologisch oogpunt was dit een voorbeeld van je netwerk onderhouden. Op elkaar letten. In de apprgroep deelden we vooral flauwe grapjes met elkaar, maar er werd ook gevraagd of je iets voor elkaar kon meenemen vanuit de winkel. Een van onze buren is Toos, die tegen de 80 jaar is en nog steeds graag op de racefiets op pad gaat. Ze vindt het niet leuk als we haar controleren. Dankzij de appgroep konden we wel zien dat het goed met haar ging, wanneer ze met een smiley reageerde op een van de grappen. Na Covid is er echt door de app een sociale structuur ontstaan. We hebben bijvoorbeeld twee buurjongens die nu af en toe alleen thuis mogen zijn. Dan appen de ouders even ons allemaal met de vraag of we een oogje in het zeil te houden.”

Maatschappelijke speldenprikken uitdelen

Ontstond de verbinding vanuit de bewoners in de wijk van Braun vanzelf, dat is lang niet in alle wijken het geval. Kun je daar dan wel als stad op sturen? Braun denkt van wel. “Mensen zijn vaak een beetje handelingsverlegen, maar je kunt het zeker stimuleren. Het gaat vaak om iets heel kleins, iets micro. Natuurlijk is het mooier wanneer het spontaan ontstaat in een wijk, zoals bij ons, maar in sommige wijken is dat gewoon lastig. Denk bijvoorbeeld aan een wijk met veel nieuwkomers. Daar kun je dan zeker als gemeente iets organiseren, zoals Burendagen, of bepaalde beslismomenten waarop bewoners bij elkaar komen om te praten over waar een speeltuin of bibliotheek moet komen in de wijk. Zo kun je dus wel degelijk als overheid helpen. Je kunt maatschappelijke speldenprikken uitdelen, en dan bewoners het gevoel geven dat ze het zelf organiseren. Je kunt voorbeelden geven, of dingen faciliteren. ”

Beeldvorming

Ook met marketing kun je als gemeente dus veel doen. Naast een mooi verhaal maken rond een wijk kun je werken aan de beeldvorming. “We hebben gezien dat tien jaar bezuinigen op sociaal werk niet echt heeft geholpen. Dat merken we wel in de wijken. Je ziet bijvoorbeeld vaak dat jongeren geen plek hebben. Daar kun je ook echt wat aan doen qua beeldvorming. Als jongeren in een groep rondhangen bij een skatepark, zie je ze dan als potentiele criminelen, of denk je goh wat leuk dat ze zo gezellig bij elkaar zijn?
Natuurlijk gaat het ook over grotere structuren waarover je als stad moet beslissen, gaat Braun verder. “Leg je voorzieningen in de wijk aan, of op een centrale plek, zoals een groot winkelcentrum buiten de wijk? Hoe leg je de fietspaden aan? Als je plannen in de wijk ontwikkelt moet de ontmoeting van mensen op één staan. Dat is het grootste goed. Dat betekent dus ook keuzes maken. Elke wijk of straat moet minimaal één punt hebben waar je als inwoner vaak naartoe moet. Dan kan de apotheek zijn, de viskraam of de huisarts. We moeten dus anders naar de stad gaan kijken. “

Hoe dan ook moet de mensen centraal staan. En hoe die met elkaar samenleven. “Ik geloof dat de meeste mensen in ons land verlangen naar contact en verbinding”, zegt Braun. “Het is interessant om te zien hoe we er naar kijken als Nederland. Kijk naar Prinsjesdag. Gaan we dan als Nederland voor het Bruto Nationaal Product (BNP), of net als Bhutan, voor het Bruto Nationaal Geluk? We moeten leren van wat we al weten. Want eigenlijk weten we al hoe we moeten samenleven. We zijn het alleen soms een beetje vergeten in onze westerse samenleving. Daar wil ik op 9 oktober de mensen weer aan helpen herinneren.”