China: lachen of leren - column DFT 10 februari
Wat is dat toch? Dat Chinezen op onze lachspieren werken. Als antropoloog en Chinareiziger snap ik het wel. China is zó anders en stretcht ons denken over gek en normaal. Dat leidt tot grappen en giechels. De volstrekt andere normen over privacy, het voortbewegen in kuddes met een parapluutje voorop, de collectieve burst van energie die ons doet denken aan hardwerkende mieren. Het is anders en daarom grappig. Bovendien zijn ze met heel erg veel en best expansief. En alles waar we een beetje bang van zijn doet ons eerst giechelen om de relationele spanning te ontladen.
Toch zouden we in plaats van alleen maar lachen ook eens kunnen leren van het Oosten. We piekeren ons op dit moment gek over hoe we in plaats van doorgeslagen individualistisch, weer meer collectief kunnen worden. Het oude dorpjes groepsgevoel terugkrijgen. Lief zijn voor je buren. Mantelzorgen voor eenzame ouderen. Weer naar elkaar omkijken. Zorgverleners, filosofen en politici pleiten voor een samenleving die elkaar weer draagt. Omdat we anders diep ongelukkig en eenzaam worden.
Als je in Nederland niet goed voor je kinderen zorgt, krijg je de kinderbescherming op je dak. Vinden we heel logisch en een goede zaak. In China krijg je als je niet goed voor je ouders zorgt de overheid op je dak. Je bent verplicht ze een aantal keer per jaar te bezoeken en als ze verwaarlozen of vereenzamen ben je daar als kind op aanspreekbaar. Vinden we héél raar en bemoeizuchtig. Maar waarom eigenlijk?
We hebben onze individuele ontplooing en Freudiaanse losmaking van onze roots zo tot cult verheven, dat we het niet meer kunnen verdragen. Niet meer kunnen verdragen dat je je ouders heel stom, soms uitermate traumatiserend of doodsaai vind, maar je tóch bij ze hoort. We zijn verleerd dat familie er gewoon is en je je niet elke seconde hoeft af te vragen hoe je je tot hen verhoudt en of ze je niet in mentale crises storten. In China mag je je ouders echt heel onaardig vinden, maar je zorgt wel voor ze. Omdat het je ouders zijn. Net als voor je kinderen.
Chinezen... hebbben nog meer dingetjes die we heel verbazingwekkend vinden. Ze kunnen in een paar dagen ziekenhuizen uit de grond stampen. Hebben een binnenlands terrorisme- en minderheidsbeleid dat ons terecht doet fronsen. Hebben zo hun eigen opvattingen over arbeidsethos. Willen dat je je gedraagt in het openbaar, anders krijg je sociale minpunten. Perken individuele vrijheid in om als collectief verder te komen.
Daar kunnen we natuurlijk heel hard om blijven lachen. Met vingers wijzen. Van huiveren. Maar heel stiekem schuilt er in onze giechels ook verlangen. Naar wij in plaats van ik.
Dr. Danielle Braun is corporate antropoloog. Reist de wereld rond op zoek naar wat we van tribes overal op de wereld kunnen leren over onze eigen samenleving. Schrijver van de boeken ‘de Corporate Tribe’ ‘Building Tribes’ en Da’s Gek’. Ze spreekt en schrijft over organisatiecultuur. Begeleidt leiders bij conflict en verandering. Ze is Directeur van de Academie voor Organisatiecultuur. Onder de titel #antropoloogdesvaderlands geeft ze duiding aan de dingen die om ons heen gebeuren. In het voorjaar verschijnt het boek 'Tribaal Kantoorgedoe' van haar hand.
