Lili en Howick: rechtvaardig of barmhartig
In het verhaal van Lili en Howick strijden twee sets van kernwaardes om voorrang. Aan de ene kant de waarde van eerlijkheid, rechtvaardigheid en heldere bestuurlijke koers voering. Aan de andere kant is daar mededogen, barmhartigheid, beschermen van kinderen. Dat geeft ons een verscheurd gevoel. Omdat die kernwaardes ook woest in onszelf om voorrang schreeuwen. Onze primaire reactie is emotioneel, barmhartig, ‘ik neem ze in huis’. Als we langer doordenken en ons inleven in de dilemma’s van bestuurders is het lastiger.
Vijftien jaar geleden was ik directeur in de asielopvang en coördineerde ik de opvang van minderjarige asielzoekers. Bijna wekelijks kwam er wel een vrouw naar me toe met haar baby, die ze aan mij wilde geven ‘om er voor te zorgen zodat het hier kon blijven’. Hartverscheurend, zeker toen ik zelf zwanger en moeder was. Ik heb destijds geleerd om op zo’n moment helder te blijven nadenken en me vast te houden aan een aantal belangrijke uitgangspunten die de fantastische collega’s in de asielopvang mij hadden geleerd. Ik deel ze hier graag.
Eigen regie en kracht
Neem nooit de eigen-waardigheid en regie van mensen af. Mensen in de asielopvang zijn kwetsbaar. Hebben vreselijke dingen meegemaakt. Maar vergeet nooit hun kracht. Ze hebben een lange weg afgelegd om hier te komen. Het zijn overlevers. Neem ze serieus en ga niet pamperen. Nooit. Iemand die zelf uit Afghanistan naar Nederland heeft kunnen komen, kan ook zelf de bus regelen of goede scholing. In ons asielsysteem maken we mensen veel te snel afhankelijk. Laten we kijken hoe we het systeem zo kunnen maken dat we menselijke waardigheid en eigen regie vasthouden.
Ouders en kindere horen bij elkaar
Dat betekent ook dat ouders zelf verantwoordelijk zijn voor zorg voor hun kinderen. Het ergste wat je kunt doen is ouders en kinderen scheiden. We doen dat soms uit zorg en goede bedoelingen. Maar de gevolgen zijn vreselijk. Dat zagen we in het verleden bij Aboriginals, bij de taferelen in de Verenigde Staten recent. De zorg voor kinderen in de asielopvang ligt bij hun ouders. Zij hebben er voor gekozen hun kinderen mee te nemen op hun vluchtweg of niet. Houd ze in ere en heb respect voor hun rol, al hebben ze het soms erg zwaar.
Snelle besluiten
In de asielopvang worden veel kinderen bewust verwekt en geboren om de kans op verblijf te vergroten. Dat komt door een aantal perverse prikkels in onze asielprocedure. Het lijkt barmhartig om rekening te houden met hechting van kinderen, maar zorgt ervoor dat kinderen veel te lang in onzekerheid verkeren en daardoor neemt de kans op ontheemding toe zoals bij Lily en Howick. In plaats van gezinnen met kinderen langer in de asielprocedure te laten verblijven, zouden we hun aanvragen met voorrang moeten behandelen. Zodat er snel duidelijkheid is: blijven of terugkeren. Daarmee verkorten we onzekerheid, geven we minder valse hoop en verkorten we het wonen in een asielzoekerscentrum, wat ook niet bepaald een gezonde plek is voor kinderen.
Mensensmokkelaars lezen ook kranten
Het is goed om te beseffen dat asielstromen en mensensmokkelroutes bepaald worden door de politieke keuzes die landen maken. Als Lili en Howick mogen blijven, is dat binnen enkele dagen bekend. En zal de strategie van mensensmokkelaars direct zijn om meer alleenstaande kinderen naar Nederland te krijgen of om ouders en kinderen van elkaar te scheiden. Ook vluchtelingenstromen worden bedrijfsmatig aangestuurd en dat elke beleidskeuze híer, heeft een effect dáár. Mededogen voor een individueel kind, kan gevolgen hebben voor een heleboel andere kinderen en meer nieuwe kinderen traumatiseren.
En nu
Regels zijn er om uitzonderingen op te maken. Ik hoop dat barmhartigheid uitgangspunt is van ons handelen. Nu bij Lili en Howick. Ik gun hen de bescherming die wij kinderen in dit land bieden. Het liefste door de moeder van Lili en Horwick actief te helpen het mogelijk te maken zélf voor haar kinderen te zorgen waar dan ook op de wereld. Want ouders en kinderen horen bij elkaar. En als dat niet kan onze verantwoordelijkheid jegens deze kinderen te nemen. Tegelijkertijd schept het maken van een barmhartige uitzondering de verantwoordelijkheid voor bestuurders om heel snel te onderzoeken welke perverse prikkels er nu in onze asielprocedure zitten als het om alleenstaande kinderen gaat. Laten we alsjeblieft haast maken met het stoppen van ontheemding van kinderen door onze trage procedures.
