‘Dit worden vijf zware weken, ook geestelijk’ - interview in de Telegraaf 14 december 2020
De tweede lock down wordt voor veel Nederlanders een zware dobber, voorzien deskundigen. De angst voor het virus is beduidend minder. Ook is er coronavermoeidheid. Toch moeten we binnenblijven. Dat is niet zonder risico’s, klinkt het.
Waar Nederland dit voorjaar piepend en knarsend tot stilstand kwam en we massaal braaf binnen bleven, is die vanzelfsprekendheid nu weg, ziet antropoloog Danielle Braun. “In het voorjaar waren we veel banger voor corona. We kenden het virus niet. Nu hebben we gezien dat niet iedereen zomaar doodgaat. Je kunt voor jezelf hebben besloten dat het virus jou niet raakt.” Blijf dan maar eens binnen.
Bovendien weten mensen nu hoe schadelijk een lock down is. Niet alleen economisch, maar ook sociaal. En dat kan reden zijn om de strenge regels te negeren. “Dan ga proberen de schadelijke gevolgen te verminderen, door toch nog wat geld te verdienen. Of toch nog wat vrienden te zien”, aldus Braun.
De tweede lock down is maatschappelijk niet zonder risico, waarschuwt neuropsycholoog Erik Matser die signaleert dat de spanning in de samenleving steeds verder oploopt. Groepen Nederlanders staan volgens Matser nu al onder hoogspanning of zijn geestelijk opgebrand, door bijvoorbeeld grote economische onzekerheid of door de angst om te sterven. “Uit onderzoek blijkt dat 20 procent van de Nederlanders helemaal klaar is met de corona-situatie. Mensen willen er zelfs niets meer over horen. Zo ver gaat dat al.”
Ontspanning is dan het toverwoord. Maar de nieuwe lock down maakt dat nog moeilijker zegt Matser. “Ik heb drie jongvolwassenen thuis zitten. Die gaan niet naar de disco, niet naar de universiteit, kunnen geen meisje of jongen ontmoeten en vanavond dondert alles echt om.”
Tel daarbij een groep Nederlanders op die onbewust gespannen is. In de psychologie wordt dit default stress genoemd, legt de neuropsycholoog uit. “Ook bij hen neemt de stress toe. Door een kleine onbenulligheid kan de boel dan uit elkaar klappen, waardoor mensen bijvoorbeeld massaal de straat op gaan en de regels aan hun laars lappen. Dat risico loopt Nederland nu echt”, signaleert Matser die waarschuwt dat default stress op bevolkingsniveau een ‘griezelig ding’ kan zijn.
Er is maar een manier om de opgebouwde spanning in goede banen te leiden, stelt de neuropsycholoog. Mensen bereiken en aanspreken op hun verantwoordelijkheid. “Die kennis is volop aanwezig. Maar de regering maakt daar totaal geen gebruik van.”
Antropoloog Braun ziet overigens een mogelijk positief bijeffect van de nieuwe strenge lock down. Het zou de vaccinatietwijfelaars over de streep kunnen trekken. “Door niet te vaccineren blijven we aanmodderen met lock downs. Mogelijk dat deze groep denkt: daar heb ik geen zin in, dus laat ik mij maar inenten.”
