Deze corona aanpak past bij Nederland - Column op Joop BNN VARA op 13 maart 2020

De aanpak van corona zoals die de laatste dagen verloopt, past precies bij onze Nederlandse cultuur en historie. En is dus hoe die moet zijn. En dat we daar dan collectief een mening over hebben... ook dat past bij Nederland en bij hoe wij dat doen.

Polderen

We polderen. In onze cultureel DNA zit besluitvorming vanuit het poldermodel. Over polderen doen we vaak laatdunkend, maar het is een prachtig erfgoed. In vroeger tijden moesten boeren en landheren elkaar goed te vriend houden om te zorgen dat de waterverdeling over de polders en rondom de rivieren eerlijk verliep; bij droogte zorgen dat elk land werd geïrrigeerd, bij te veel regen gezamenlijk verantwoordelijk voor goede afvoer. Dat gebeurde coöperatief, in samenhang en zonder al te veel openlijk conflict. In de wandelgangen en achter de staldeuren werd gewikt, gewogen, in de week gelegd en verdeeld zonder dat er echt één iemand de baas was. Ook nu in deze crisisaanpak zie je wikken, wegen, belangengroeperingen die meepraten. Proberen, bewegen, terugtrekken, stap voor stap. Zo doen wij dat... polderend.

Geen vijftig tinten grijs leiders

Van 50 tinten grijs leiders worden wij calvinistische 'Doe Maar Gewoon' Nederlanders opstandig en lacherig. We raken een beetje in shock als Trump het Europese vliegverkeer dicht gooit. Te veel spierballen voor ons. Wij hakken geen hoofden af van mensen die hun kop boven het maaiveld uitsteken, maar gaan collectief aan de voeten van sterke leiders hangen, luidkeels roepend 'doe effe normaal'. Wij hebben een minister president die ogenschijnlijk menselijk en zoekend voor de troepen staat. Die per ongeluk een hand én een schouderklop én een hug geeft als hij en RIVM directeur Jaap van Dissel oproepen om geen handen meer te schudden. Van dat laatste geloof ik helemaal niks. Het lijkt me perfect gestaged en ooit zullen we in de memoires van Rutte lezen hoe dienstbaar hij op dit moment was. Hij zette zijn eigen ego opzij, deed een perfect ingestudeerd stukje met Jaap, waardoor zijn Dombo-moment viraal ging door het land en door de rest van de wereld als die 'sukkelige premier'. In één dag wist iedereen dat je geen handen moet schudden. Bokito leiderschap past ons ja-maarders niet zo. Wat je politieke voorkeur ook is; dit was een meesterlijke zet.

Stapje voor stapje

Veranderen doen wij graag stapje voor stapje. Hardwerkend, sober, degelijk. Met vakbonden, brancheorganisaties, en de schooldirecteur uit Heerhugowaard die er ook wat van mag vinden. Dat doen we in organisaties ook. Niks geen grote, meeslepende change programma's, maar elke dag een beetje beter. Dus doen we gisteren de events dicht en volgende week woensdag de scholen. Dat we een beetje kunnen wennen.

Calimero's en klagers

Toen in de jaren '40 Joodse kinderen op transport naar de concentratiekampen werden gezet, waren er leraren die tot de laatste minuut bleven lesgeven. Omdat de kinderen kinderen moesten kunnen zijn in hun laatste dagen. Ik heb gisteren nogal wat klagende schooldirecteuren en leraren gezien. Dat snap ik; ze willen niet als kinderopvang worden gebruikt. En we hebben ze de laatste jaren echt niet genoeg gewaardeerd, net als mensen in de zorg en bij de politie niet. Maar het geklaag is ook wel typisch Nederlands. Calimero-petje op, op het moment dat je zou moeten opspringen omdat het er nu écht om gaat te laten zien wat een kei van een professional je bent. Juffen en meesters laat de kinderen spelen en beteugel hun angst, verplegers en artsen houd je eed hoog, politiemensen stap naar voren, zodat wij naar achteren kunnen stappen. Beetje daarover klagen mag in Nederland.

Nederlandse aanpak

Dit is hoe wij Nederlanders het doen. En dat iedereen daar wat van vindt... is ook heel Nederlands. Dat mag hier namelijk. Liever een Chinese aanpak? Snap ik, bepleit ik soms ook, maar bedenk dan wel dat je in China niet eens zou mogen zéggen, dat je het niet eens bent met het nationaal beleid. Ik moest hoofdschuddend lachen om de Europarlementariër die in Op1 pleitte voor een Europese aanpak. En probeerde me voor te stellen hoe we zouden reageren als Merkel voor ons zou bedenken of we nog met de trein zouden mogen of niet of dat Macron zou besluiten wanneer onze crèches dicht gaan. Laat ons nu maar polderen. We komen er wel.

Dr. Danielle Braun is corporate antropoloog. Reist de wereld rond op zoek naar wat we van tribes overal op de wereld kunnen leren over onze eigen samenleving. Schrijver van de boeken ‘de Corporate Tribe’ ‘Building Tribes’, Da’s Gek’ en 'Tribaal Kantoorgedoe'. Ze spreekt en schrijft over organisatiecultuur. Begeleidt leiders bij conflict en verandering. Ze is Directeur van de Academie voor Organisatiecultuur. Onder de titel #antropoloogdesvaderlands geeft ze duiding aan de dingen die om ons heen gebeuren. Ze is columnist en theatermaker.