Onverdraaglijke onverdraagzaamheid - opiniebijdrage van Danielle Braun in Financieel Dagblad 24 april 2019

Ik liet me verleiden tot een twitterdebatje. Er was woede op Baudet vanwege zijn tweet over de jonge klimaatactiviste Greta Thunberg. Baudet ging tekeer; de halve DSM vloog voorbij. Vervolgens ontplofte links liberaal klimaat activistisch Nederland; de bubbel waar ik zelf ook in verkeer. Ik deed een poging om het te hebben over de vraag achter de ongelukkige woordkeuze van Baudet: hij stelt volgens mij namelijk de vraag of Thunberg wel genoeg kan overzien in welk veld ze terecht is gekomen. Of dat eigen keuze is. Of wordt gebruikt. Ik vind dat een interessante vraag: al vind je haar woorden inspirerend (of juist niet).

Het debat gaat vervolgens continue over de persoon Baudet. Dat hij moet worden gestopt. Pogingen om het óók over de inhoud te hebben staken: het is zijn toon die triggert. Ik snap dat wel: ook ik vind de woordkeuze onnodig hard, opgeblazen en gewoon eigenlijk niet zo professioneel. Ik snak naar elegant debat van politici van rechter en linker zijde. Maar ik vind wél dat een gekozen politicus recht van spreken heeft. En dat het de moeite waard is om te luisteren. Ben nieuwsgierig naar een echt nieuw geluid.

Wat mij opvalt is dat diegenen die roepen dat Baudet gestopt moet worden vooral last hebben van hun eigen onverdraaglijke onverdraagzaamheid. Opgegroeid en grootgebracht in een tijdperk waar ‘verdraagzaam zijn’ eenvoudig was. Verdraagzaam zijn in de bubble van wederopbouw, post-koude oorlog, links, hoogopgeleid, intellectueel, wit, geëmancipeerd, is niet moeilijk. Just celebrate love, twitter af en toe een mooie meditatiequote, citeer de Dalai lama, vier godsdienstvrijheid, doe aan Kerst én de Iftar maaltijd, wees blij met elke vrouw op een topfunctie, maak wel een praatje met de Marokaanse buurman maar koetser je verder in een cirkel van mensen die op jezelf lijken. Het was fijn en makkelijk om verdraagzaam te zijn.

Maar tijden zijn veranderd. We hebben echt nieuwe mondiale vraagstukken op te lossen. We snakken allemaal naar nieuwe inzichten. En dan… komt er een politicus langs die ogenschijnlijk op je lijkt. Die op je feestje zou kunnen komen. Maar die wel héél andere perspectieven inbrengt. Vanzelfsprekendheden laat beven. Een rebel, een echt nieuw geluid. Die genderneutraliteit challengt en oppert dat je misschien ook anders over de klimaatcrises kunt denken. Die grenzen aan immigratie stelt.

En daar sta je dan… Je wilt verdraagzaam zijn. Luisteren. Niet oordelen. Jij was toch van omarmen van het tegengeluid? Van de wijsheid van de minderheid? Van Deep Democracy, socratische gesprekken, diversity en dialoogtafels? Maar je hele lijf zegt: tot hier en niet verder. Je voelt iets wat je eerder nog niet kende: onverdraagzaamheid.

Je zoekt naar een manier om de dialoog aan te gaan. Volgens jouw regels. Wilt de nieuwe politiek uitnodigen aan jouw dialoogtafels. Wilt het spel spelen volgens jouw mores van love en verdraagzaamheid. Maar je speelt op een ander schaakbord. Eén waar de regels van een andere bubbel gelden. Die je niet kent. Een bubbel waar verdraagzaamheid een andere code kent. En dan ontdek je met een schok…. Dat je zelf eigenlijk helemáál niet verdraagzaam bent. Dat ook jij grenzen trekt. Grenzen aan harde grappen, harde taal, een nieuw perspectief dat je te dom voor woorden vindt. Hoezo alle stemmen horen?

En daar sta je dan… onverdraagzaam tegenover onverdraagzaamheid. En nu? Er achter komen dat je zelf misschien ook grenzen kent. Grenzen aan toon. Grenzen aan overschrijding van je mores. En dat… is misschien wel de boodschap die uitgeschreeuwd wordt in de nieuwe politiek: dat er grenzen zijn.

Blijk je ineens meer in common te hebben dan je dacht. Best rolfluïde te zijn. Misschien dat daar de sleutel tot echt gesprek ligt: laten we praten over grenzen. Over wanneer verdraagzaamheid voor sommigen te ver gaat en onverdraagzaam is. En over wanneer onverdraagzaamheid onverdraagzaam is.

Lees de PDF van dit artikel

Dr. Danielle Braun is corporate antropoloog. Reist de wereld rond op zoek naar wat we van tribes overal op de wereld kunnen leren over onze eigen samenleving. Schrijver van de boeken ‘de Corporate Tribe’ ‘Building Tribes’ en Da’s Gek’. Ze spreekt en schrijft over organisatiecultuur. Begeleidt leiders bij conflict en verandering. Ze is Directeur van de Academie voor Organisatiecultuur. Onder de titel #antropoloogdesvaderlands geeft ze duiding aan de dingen die om ons heen gebeuren.