Eerlijk verbieden - column op Joop BNN VARA 15 augustus 2020

Eerlijk verbieden - Zwarte Piet en Shylock tegelijk geweerd van Facebook

Facebook weert rascistische Black Face uitingen, waaronder de karikatuur Zwarte Piet, en anti-semitische, zoals de karikatuur Shylock; een vrekkerige Jood met grote neus, van haar site. Over of dat ten principiale wel of geen goede zaak is, is al genoeg gezegd. Mij boeit de keuze om de karikaturen juist in deze combinatie te weren.

Rascisme en anti-semitisme zijn al lang onderwerp van gesprek bij het bedrijf Facebook. En staan natuurlijk volop in de publieke belangstelling. Maar elke keuze voor begrenzing van vrijheid, is ook een keuze in het toestaan van andere vrijheden. Zo kiest Facebook er niet voor om bijvoorbeeld Aziatische karikaturen te weren. Of van ouderen. Van homo's. Van Indianen. Of van witte mensen. Van dieren in Disney strips. Ook mag je cartoons en grappen maken over religie, over profeten en over Goden.

Anti- anti-semitisme en anti-rascisme zijn als twee broers uit een zelfde gezin, die door een gedeelde traumatische gezinssituatie, tegenover elkaar zijn komen te staan. Eigenlijk willen ze niets liever dan een arm om elkaars schouder slaan. Maar strijders tegen rascisme en strijders tegen anti-semitisme staan niet per definitie zij aan zij. Daar zijn een paar verklaringen voor.

Anti-rascisme en de recente BLM beweging benadrukt het verschijnsel ras, en discriminatie op grond van ras. Joden zijn juist he-le-maal klaar met het begrip ras en met rassensegregatie, omdat dat in WOII de grondslag voor vernietiging was.

Joden stonden bekend om hun, door diaspora ontstane, positie als handelaar, ook in de tijd van de koloniale slavernij. Zwarte slavernij herdenkers refereren daar soms aan in pamfletten en tijdens demonstraties. Dat heeft al een paar keer tot anti-semitische leuzen in BLM demonstraties geleid.

De politiek in Israël -slash- Palestina leidt tot verdeeldheid, waarbij het zo is dat strijders tegen anti-semitisme -slash- Joden vaker (niet altijd) een pro-Israël mening verkondigen en anti-rascisten -slash- Zwarten -vaker (niet altijd) een pro-Palestina mening hebben.

Nogal complex. Ofschoon beide groepen strijden vóór tolerantie en tégen uitsluiting en geweld op basis van afkomst, kunnen zij om de drie bovengenoemde redenen toch niet altijd samen het podium beklimmen. De laatste tijd komen ze soms tegenover elkaar te staan en uit je je liever niet anti-rascistisch omdát je Joods bent, of uit je je liever niet tegen anti-semitisme omdát je Zwart bent.

Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat de combinatie van het weren van Blackface / Zwarte Piet en Joodse karikaturen / Sheylock niet toevallig is, maar bewust is gedaan om weerstand en protest door een van beide groepen te verstommen. Het is een beetje als vroeger op school; 'ik een snoepje, jij een snoepje'. Het is speculeren welke 'eerlijke' combinatie van te weren karikaturen de volgende stap van Facebook zal zijn. Texanen en Indianen, Topsporters en Gehandicapten, Jezus en Mohammed, Boeren en Klimaatactivisten, Antivaxers en Virologen.