De jaren ’20: massale bijeenkomsten - column op Joop BNN VARA op 7 juni 2020
Massaal op de been
De dood van George Floyd en opstaan tegen rascisme brengt wereldwijd duizenden mensen op de been; ondanks dat samenkomen discutabel is in corona tijd. Misschien zijn we het al weer vergeten door de pandemie; even daarvoor hadden we grote klimaatmarsen van met name jongeren. En natuurlijk de boeren blokkades. Van geheel andere orde is de grote belangstelling voor festivals en pop-up events.
Overrompelend
We kunnen elk van deze gebeurtenissen apart beschouwen en op inhoud en relvantie toetsen. Dat moeten we natuurlijk ook blijven doen, want ze gaan over wezenlijke items, onrecht, angst en verlangens. Maar ze lijken niet de enige aanleiding. In Atjeh,een provincie van Indonesië, is het nu door een wetswijziging toegestaan om de shariawetgeving uit te voeren naast het Indonesisch strafrecht. Homo's krijgen ernstige en levensgevaarlijke stokslagen met duizenden toeschouwers erbij op een marktplein. Maar dit leidt níet tot demo's. Het samenkomen an sich lijkt belangrijker dan het thema. Ik ben gefascineerd door de massaliteit en de spontaniteit van de massabijeenkomsten. Die is overrompelend. Ze zijn zó massaal dat onze ordehandhavers en politici in verlegenheid worden gebracht. Dranghekken sneuvelen onder een tractor en bestuurders en politie weten niet goed wat te doen met deze plotselinge grote groepen mensen. Hoe komt het dat we zo graag, zo snel en met zo veel emotie op de been komen?
Social media
Antropologen, neurowetenschappers, marketeers weten het al lang. Ons brein gaat 'aan' op vier dingen: seks, humor, geweld, liefde. Laat een blote vrouw op een auto liggen en die verkoopt beter. Plaatjes met bloed onthouden we jaren, al vinden we ze niet fijn. Door social media komen tribale triggers veel directer 'in our face' binnen. Het gewelddadige filmpje van de moord op George Floyd is daar een afschuwelijk voorbeeld van. Het raakt ons diep. Onze angst en afschuw wordt direct getriggerd en we willen iets doen, koste wat kost.
Eenzaamheid
Onze jaren '20 zijn, zeker in de westerse- wereld en China, misschien wel het era van de eenzaamheid. De bevrijdingsjaren zijn achter de rug. We zijn gescheiden, ontzuild, hebben ons uitgeschreven uit de kerk, werken thuis, werden ZZPer en voerden autonomieconflicten met ouders. Bevrijdend, maar nu zijn we soms ook erg alleen. Jongeren brengen veel tijd solo door, achter hun mobiel, in plaats van dat ze live met vrienden melodramatische gesprekken houden over de zinloosheid van het bestaan, wat zeer louterend is voor jonge geesten. Psychische klachten en suïcide nemen toe en steeds meer mensen lukt het maar niet om 'een nieuwe liefde' te vinden. We verlangen eigenlijk weer zó erg naar een tribe. Massabijeenkomsten zijn als cocaïne voor ons droogstaande tribale hug-kwabje.
Identiteit
We gingen van wij naar ik. Van collectief naar individu. Daar hoorde bij dat we onszelf erg goed leerden kennen. We lieten ons coachen, ontwikkelen, gingen op zoek naar onze roots, ontdekten onze instagram-persona, deden heritage onderzoek op tv. Daar zijn we zelfbewuster en minder lomp van geworden. Dat is hartstikke fijn, maar die identiteitsvorming heeft wel groteske vormen aangenomen. Nu je weet wie jouw gouden ikje is, mag ook niemand daar aan komen. Dus ventileren we onze ziektes, gektes, herkomst, seksuele voorkeuren, allergieën en politieke voorkeuren de hele dag. En bevechten die met hand en tand.
De jaren '20
Ik voorspel dat de jaren '20 het decenium van de grote massaliteit zal worden. Spontaan en chaotisch. Onze diep gewortelde ontmoetingsdrift en 'zie mij' drang is groot. Zelfs een virus houdt die niet tegen.
