De assimilatie bokaal - artikel op Joop BNN VARA 17 mei 2020

Geheim ritueel

Op de NOS-redactie bleek in het geniep een diversiteitsbokaal te worden uitgereikt, als een redactielid een 'diverse gast', dat wil zeggen een genodigde uit een van de bekende, zichtbare, maatschappelijke issue hokjes, aan de tafel had weten te krijgen. Er is ophef over ontstaan en er zijn Kamervragen over gesteld. Directie NOS reageert eerst wat lauw, maar geeft aan er direct mee te stoppen.

Diversiteit

Er is een wezenlijk verschil tussen diversiteit en assimilatie. Diversiteit wil zeggen dat je verschillen omarmt. Dan veranker je in het DNA van je organisatie, samenleving en nieuwsredactie dat het cool, gezellig, belangrijk en van waarde is als je bij elk geluid een tegengeluid laat horen, dat je originele meningen ventileert, dat je danst en walst kriskras door politieke-, maatschappelijk-, culturele-, etnische-, gender-, religieuze-, opleidings- en inkomenshokjes.

Assimilatie

Assimilatie wil zeggen dat je een standaard hanteert, een hoogste goed, een dominante cultuur, een bonuspodium. En dan zeg je tegen de mensen in jouw samenleving, organisatie en op de nieuwsredactie: hee, er moeten eens wat meer andersoortige mensen op ons podium staan. En vervolgens ga je werken met streefcijfers, een wervingsactie 'kom bij ons' en een bokaal. 

We zijn nu eenmaal verschillend

Als antropoloog en bio-anthropologist hamer ik er graag op dat er verschillen tussen (groepen) mensen bestaan. In een onnavolgbare cocktail van cultureel aangeleerd gedrag: 'nurture' en biologisch aangeboren gedrag: 'nature', sociale ontwikkelingskansen en een historie van onderdrukking of overheersing, hebben individuen en groepen mensen een voorliefde voor bepaald gedrag, maatschappelijke plek, beroepskeuze, liefde, leven. Zo ontstaan karikaturale niches, die soms prachtig en soms bedroevend zijn. Bedroevend als je mensen in India uit lage kastes hun onderkant plek in de samenleving ziet vervullen, zalig als je blij wordt van een virtuoze gay-musical-danser. Afhankelijk van je voorkeur is het juist fijn of juist bekrompen, als je ziet dat veel vrouwen verzorgend zijn en veel mannen van klussen houden.

Wat doe je ermee

Dát er verschil is, is een feit. Hoe die verschillen zijn ontstaan, of biologie of cultuur daarbij het belangrijkste is, en wat je er (niet) aan zou moeten doen, is ideologie. Ben je écht van diversiteit, dan omarm je verschillen en is het dus ook oké dat je tot de conclusie komt dat er nu eenmaal wat weinig homoseksuele, zwarte, moslim, virologen in rolstoel zijn te vinden voor een nieuwsuitzending over COVID19. Ben je van de assimilatie, dan zoek je net zo lang door tot je die wel vindt. Daarmee geef je dus impliciet de boodschap, dat het hoogste maatschappelijke doel is om met je gezicht op NPO1 te komen en dat dat beter is dan bijvoorbeeld heel goed pizza's te kunnen bakken of goed te kunnen rappen of strijken.

Glazen plafond en rolmodellen

Er zijn natuurlijk glazen plafonds. Ze zijn er namelijk écht wel, vrouwen met ambitie om minister-president te worden, homo's met een conservatieve politieke kleur, Somaliërs tegen vrouwenbesnijdenis, meiden met hoofddoek die bankdirecteur worden, etc. etc. En het is ongelooflijk belangrijk dat karikaturale niches geen dwangbuizen en gevangenissen worden voor het individu. Zichtbaarheid van mensen die uit hokjes stappen, maakt keuzevrijheid voor jongeren mainstream. En dat is zó belangrijk als je vrijheid hoog in het vaandel hebt staan. Dus ja, zichtbare rolmodellen in de media hebben zeker een functie. De bedoeling van de bokaal was natuurlijk om daaraan te werken. Ik ben echter van mening dat een dergelijke bokaal averechts werkt en juist stigmatiseert.

Ontkenning

Als je steeds maar uitstraalt dat het hoogste goed is om te assimileren, versterk je júist maatschappelijk tegenstelling en hokjes denken. Aan al die mensen die het niet lukt om in het NPO diversiteitsbakje terecht te komen, zeg je dat het eigenlijk niet oké is om als Italiaan goed pizza's te kunnen bakken, om als vrouw in de kinderopvang te willen werken, om als Surinamer goed te kunnen dansen, om als Jood goed te kunnen ondernemen. Door de totale ontkenning van die leuke, spannende mix van nurture en nature, die soms tot grappige, droevige, uitdagende niches en eigen-aardigheden leidt, maken we van ons mensen, gelijkvormige robotjes, met als hoogste levensdoel de aanleiding zijn dat een redactielid ergens op een nieuwsredactie de assimilatie bokaal wint door jou ergens te scouten. Echte diversiteit 3.0 betekent ook dat verschillen die zijn ontstaan door historie, door nature en door nurture niet weggestopt hoeven te worden en dat je die met trots en / of verdriet mag dragen, zolang ze je niet ketenen.

Door dr. Danielle Braun. Corporate antropoloog. Directeur Academie voor Organisatiecultuur. Zou in veel hokjes passen, maar dat zie je niet direct. Blijft er liever uit.