Blue Monday en de apenrots
Dieren doen aan survival of the fittest. Wij mensen doen aan ranking. De hele dag. Een mens is niet los verkrijgbaar. Leuk of niet; ranking, hiërarchie, plek op de apenrots, zijn belangrijke ordeningsmechanisme om onze menselijke relaties en omgang te regelen.
Als twee Japanners elkaar tegenkomen, maken ze een buiging. Degne met de laagste status buigt dieper dan de ‘high-rank’. In Thailand maken mensen een ‘wai’ als ze elkaar begroeten. Handen tegen elkaar aan en een hoofdknikje. Hoe hoger je je handen houdt, des te meer respect ken je de ander toe. In egalitair, van oudsher calvinistisch Nederland gaan we wat omvloerster om met ranking. ‘Doe maar gewoon’. En toch weten ook wij precies hoe het werkt op de apenrots.
In ons hoofd hebben we allemaal een bingo-kaart. Rankingsbingo. In een groep of bij een eerste ontmoeting ken je jezelf en de ander onbewust rankingspunten toe. Op basis van de optelsom bepaal je of je opkijkt tegen de ander, leuk gelijkwaardig gaat samenwerken, of denkt ‘die kan ik hebben’. Man scoort net een puntje hoger dan vrouw. Hetero net een paar punten meer dan homo. Christen of Atheïst is handiger dan Moslim. ABN Nederlands scoort hoger dan een Limburgs accent. Academisch opgeleid geeft meer punten op je bingo kaart dan MBO. Werkend meer dan werkeloos. En gezond meer dan ziek.
Een psychische aandoening scoort laag. Geeft zelfs minpunten op de rankingsbingokaart. Depressie… 8 punten eraf in het hoofd van je werkgever. De aandacht voor openheid over psychische aandoeningen is dan ook geen gimmik van een paar BNers, maar belangrijk als we een inclusieve samenleving willen zijn. Een depressiegala kan helpen bij het verminderen van je minpunten op de bingokaart. Als Katja Schuurmans vertelt dat ze een angststoornis heeft, scoor je minder verliespunten als je die ook hebt. Laten zien dat mensen met autisme heel goed zijn in het uitlezen van videobanden in rechercheonderzoeken geeft bingokaartpunten aan autisten. Lastig is dat er dan wel weer een nieuw apenrots onderscheid ontstaat tussen hippe psychische aandoeningen en de echt laag scorende: depressie overwinnen scoort nu best hoog, maar over stemmen horen of een manische uitspatting kan je nog maar beter je mond houden op een familiefeestje.
Ben je gedoemd tot een plekje onderop de apenrots als je psychisch ziek bent of bent geweest? Gelukkig niet. Op onze bingokaart is ook een plekje gereserveerd voor ‘psychologisch zelfvertrouwen’. Mensen die openlijk kunnen vertellen wat ze hebben meegemaakt in het leven, die staan voor wie ze zijn, of dat nu homo- zwart- spastisch- of Brabander is, winnen rankingspunten terug. Die kennen we streetfight- en survivalpunten toe. Dus wie op Blue Monday open is over zijn of haar depressie scoort bingopuntkaarten. Dus voor alle breinworstelaars vandaag: Own Your Rank.
Dr. Danielle Braun is corporate antropoloog. Reist de wereld rond op zoek naar wat we van tribes overal op de wereld kunnen leren over onze eigen samenleving. Schrijver van de boeken ‘de Corporate Tribe’ ‘Building Tribes’ en Da’s Gek’. Ze spreekt en schrijft over organisatiecultuur. Begeleidt leiders bij conflict en verandering. Ze is Directeur van de Academie voor Organisatiecultuur. Onder de titel #antropoloogdesvaderlands geeft ze duiding aan de dingen die om ons heen gebeuren.
