Oezbekistan. Eerlijk gezegd moest ik ook even goed zoeken waar het ligt op de kaart. Wat wist ik er eigenlijk weinig over. Door jarenlange afsluiting in de Sovjet periode hebben ‘de Stannen’ toch wel lang achter het ijzeren gordijn gezeten. Als ik mensen vertelden wat mijn reisbestemming was, zei niemand: wat leuk. Maar iedereen: is het daar niet gevaarlijk? Want dat beeld is er toch wel. Chaotische politiek met veel Sovjet sporen, corruptie, onveilig voor vrouwen en toeristen, ruig. Zoals met elke karikatuur klopt het een beetje en ook heel erg niet.

Sovjetsporen. Die zijn er en dat heeft grote interesse van ons gezin. Wij zijn een beetje verknocht aan ‘oude Sovjet meuk’ panden. Gaan graag urban exploren in oude staalfabrieken, mijnkantoren, sanatoria, hotels uit de dagen van het IJzeren gordijn. Een beetje spannnend om door oude afgebladderde panden te struinen is het wel, maar zulke mooie oude glorie, met soms de schriftjes nog in schoollades. Politiek en sociaal is het oude Sovjetdenken best voelbaar. Oezbekistan voert langzaam marktwerking in, maar niet zoals sommige landen in een klap, zoals in Rusland zelf. Gecontroleerde omzetting naar een kapitalistisch systeem. Dat gaat best goed en heeft soms grappige uitingen. Zoals dat er maar een merk auto’s te koop is in Oezbekistan en ik me dus heb verbaasd over de vraag hoe je je auto terug vindt tussen het hele lange rijtje dezelfde witte. We moesten natuurlijk poseren voor het misschien wel allerlelijkste hotel van de regio: het Uzbekistan Hotel in Tasjkent.

Maar Oezbekistan bezoek je vooral voor de majesteitelijke, wonderschone, duizend-en-een-nacht Oriëntaalse paleizen, astronomische universiteiten en moskeeën. De architectuur en het mozaïekwerk is van ongekende hoogstaande kunst en kleurenpracht. De route leidde ons langs de vier prachtsteden uit de tijd van de zijderoute; Samarkand, Tasjkent, Bukhara, Khiva. De steden waren ooit rustplaatsen voor de kamelen karavaan stoeten. Handelaren op kamelen en ezelskarren die maanden door de woestijn reisden, van Perzië, China, India, tot aan Europa bepakt met zijde, specerijen, kunst. Een feest van handel en daarmee ook culturele en religieuze uitwisseling. Eerlijk gezegd was ik wat beschaamd van mijn gebrek aan kennis over de schoonheid en rijkdom in architectuur en wetenschap uit die tijd. Ik betrapte mezelf toch op Eurocentrisme en zo weinig weten van dit deel van de wereld waar wel de bakermat ligt van onze natuurkunde, wiskunde, sterrenkunde en medische wetenschappen. Confronterend was om te leren dat het woord slaaf hier vandaan komt en dat ver voor de transatlantische slavernij door Europeanen hier alle pracht door slaven is gebouwd en er hard werd gehandeld in slaven. Het woord slaaf komt van de slavische volkeren die de Oezbeken en Perzen buit maakten op hun tochten.

Oezbekistan had ooit een rijke Joodse gemeenschap, die nu nog maar erg klein is, maar een bezoek aan de lieve rabbijn met een prachtige kleine synagoge met gebedshuis in Bukhara was onvergetelijk. Net als de slimme stedenbouw met heel veel bomen om de hitte te bestrijden en het reizen per trein, waarbij we verrast werden door de ongekende luxe, cappuccino, ligfauiteuils, incheken met je bankpas en art deco treinstations.

Vrolijk waren de ontmoetingen met mensen uit andere Eur-Aziatische landen die op een stedentripje waren, zoals wij dat doen naar Parijs of Londen. De meest prachtige hoeden en gewaden in de bussen met toeristen uit Tadzjikistan, Mongolië, Kirgizië, Tsjetsjenië. In schok was ik van de Las vegas achtige toeristenallee’s die overal in het land verrijzen. Oezbekistan toerisme is booming.

Mijn reis naar Oezbekistan heeft me permanent verlost van mijn Eurocentrisch wereldbeeld. Hierover schreef ik dit artikel: Hotel Europa ligt niet meer in Europa - verleden, heden, toekomst.