'Wordt Geholpen'. Het is tijd voor een Nationaal Noodplan GGz - Column DFT 26 juli

Er is een GGz’er vermoord

De afgelopen weken zijn er drie bevlogen professionals vermoord en één zwaar verwond. Drie ja. Overweldigende afschuw na de aanslag op journalist Peter R. Een indrukwekkende uitvaart van motoragent Arno, die gewelddadig verongelukte. Over de derde hebben we minder gehoord. Als het 'er' al over gaat, wordt versluierd gesproken over 'het geweldsincident in de Leggelostraat'. Martin is vermoord. Martin was beveiliger bij GGz instelling Parnassia. Een patiënt liep gewapend het gebouw binnen en begon te schieten op zijn behandelaar, een 36-jarige vrouw. Zij werd zwaargewond en is nu buiten levensgevaar. Martin sprong tussenbeide en werd daarbij dodelijk geraakt. De dader pleegde zelfmoord.

Aanvalsplannen

Na de dood van Peter R. de Vries is er een maatschappelijke en politieke roep om de georganiseerde misdaad hard aan te pakken en intimidatie op geen enkele manier te tolereren. Geen narco-staat is het adagium. De politie spreekt bitter over de dood van Arno. 'Wie aan ons komt, krijgt met ons te maken', is het politie blauwe antwoord op de dood van Arno. 'Wordt vervolgd' klinkt het luid en duidelijk op de social media-accounts van politiemensen. Maar in en rondom de GGz blijft het stil. Veel te stil. Natuurlijk moet je beleid nooit op incidenten maken. Maar er is meer aan de hand in de GGz. Een stille ramp voltrekt zich.

Beschaafd

De stille GGz ramp kan grote gevolgen hebben voor patiënten, medewerkers en samenleving. De stille ramp is al een tijd bezig. Oeverloze wachtlijsten en slechte screening van wachtenden, maken dat patiënten, waaronder heel veel jongeren, geen of veel te laat psychosociale hulp krijgen. Dat geeft grote psychische gezondheidsschade en uiteindelijk maatschappelijk hoge kosten, omdat mensen op allerlei andere plekken in het zorg- en uitkeringssysteem opduiken. En het is domweg onbeschaafd. Stel je voor dat we iemand met een gebroken been waar het gewricht door de huid heen prikt of iemand met kanker vragen een jaar te wachten? Of te zeggen tegen een patiënt 'u bent uitbehandeld' en vervolgens geen adequate pijnverlichting, palliatieve zorg of chronische levensbegeleiding bieden? Dat zou grote oproer geven. In landen als Indonesië worden psychiatrisch patiënten vastgebonden op een balkonnetje als ze overlast geven of gevaarlijk gedrag vertonen. Dat vinden we barbaars. Maar hier verloederen mensen op straat of onzichtbaar achter de voordeur.

Bang

Waar verwaarlozing is, volgt escalatie. Meer geweld. Een patiënt die ernstig doorslaat. Vervolgens ontstaat een vicieuze cirkel. Medewerkers verlaten de GGz. Psychiaters worden ZZP’er. Niet -flauw cliché- voor het geld, maar omdat ze op die manier minder gevaarlijke nachtdiensten in hun eentje hoeven te draaien. Ze zeggen het niet snel, want dat is een venijnig beroepstaboe, maar ik spreek veel GGz’ers die simpelweg bang zijn. Deze zomer is het bar en boos gesteld met de zomerroosters. De roosters voor spoed- en nachtdiensten waren al onderbezet. Er worden risico's genomen en aanrijtijden zijn te lang bij echte nood. In de vakantieperiode, waar met name de ZZP’ers het wel even mooi vinden, ontstaan gevaarlijke situaties en staan managers voor de onmogelijke keuze om ofwel de bedden- en spoedbehandelcapaciteit te verlagen of te werken met onverantwoorde roosters en medewerkers daarmee in onveiligheid te brengen.

'Wordt geholpen'

Veel maatschappelijk problemen vragen om aandacht. Laat de GGz niet achter op het demissionaire boodschappenlijstje komen te staan. We kunnen de grote criminaliteit gaan aanpakken, maar als je straat niet meer veilig is door personen met verward gedrag, of als je kind nergens meer terecht kan met een ernstige eetstoornis, dan hebben we het stadium van barbarij bereikt. Het is tijd, de hoogste tijd voor een Nationaal Noodplan GGz. Niet de zoveelste commissie of taskforce, maar een crisisstructuur met korte lijnen. Met de slogan: 'Wordt Geholpen'.