Wakker - Column DFT 23 mei

Woke

Het is een pakkend woord: Woke. Wakker. Wie wil dat nou niet zijn? Het begrip roept sympathie op. Ik ben een early bird. Spring om zes uur uit mijn bed in blijde verwachting van welke kleuren de wereld zich vandaag aan me toont. Ik houd van twinkelogen. Van levenslust. Van bewust bezig zijn met leven en liefde. Onderschrijf het belang van zorgvuldigheid, van mensen echt zien en van aandachtig zijn in mijn taalgebruik. Wakker. Klinkt als een zinderende belofte. Speels. Wonderbaarlijk. Als een kikker in handen van een prinsesje. Klaar om gekust te worden en tot schoonheid te ontpoppen.

Sliep ik dan?

Maar in het begrip woke en in de ogen van mensen in de bubbels die ontstaan rond het begrip, mis ik die twinkeling juist. De focus richt zich niet op het wakker zijn, maar op de slaapstand ervoor. Gaat gepaard met boosheid en een corrigerende tik. Boosheid over een winkel die nasikruiden verkoopt en zich daarmee Indonesische kooktradities toe-eigent. Boosheid over het begroeten van congrespubliek met 'goeiemorgen dames en heren'. Boosheid over een zin in een column waarin iemand spreekt over haar 'zwarte gedachten' als ze depressief is. Boosheid over een vliegvakantie. Boosheid over de dreadlocks van een blondine op een Balinese yogacursus. Is die boosheid onterecht en kwaadaardig? Nee, zonder woede geen transformatie. Zonder besef van onrecht geen kans op herstellen van ongelijkheid. Zonder erkenning van misstanden en teruggeven van wat gestolen is geen toekomst.

Nieuwe dogma's

De boosheid gaat gepaard met dogmatisme. Terwijl het streven bevrijding van oude ongelijkwaardige machtsverhoudingen en hokjes is, worden er razendsnel nieuwe geschapen. Een eigen jargon, termen, protocollen, correct woordgebruik en strenge blik voor wie zich vergist.

Spijt

Moet verhoogd bewustzijn per definitie samengaan met schuld, zonde en boete? Met spijt? Met een specifiek corrigerend taalgebruik? Met protocollen? Ja, ik ben wakker. Eet geen dierlijke producten meer, ga anders om met energie, zeg 'goedemorgen beste mensen' bij aanvang van een congres. Maar dat doe ik niet kruipend op mijn zondige knieën, maar omdat ik het inspirerend, mooi, interessant vindt dat cultuur verandert en elke generatie nieuwe voorstellen voor samenleven doet. Als er in een modeshow een heilige indianentooi bij een bikini wordt gedragen, wil ik geen procedure 'verbod culturele toe-eigening' in werking zetten, maar wil ik kunnen roepen 'jemig wat onwijs lomp, moet je niet doen'. Cultuur verandert per definitie en continu. Taal is een weerspiegeling daarvan. We leven niet meer in de jaren ‘50. Zwarte Piet is echt oude doos, grappen maken over grote joodse neuzen ronduit lomp en homofiel zeggen lachwekkend. Maar sliep ik dan vroeger? Denk het niet. Ik was even helder als nu. Maar mijn cultuur en context waren een andere. En ik was me van sommige pijn en noodzaak minder bewust dan nu. En andere 'goede gewoontes', zoals topless zonnen als bevrijdend statement uit mijn jonge jaren, vind ik nu weer erg passé.

Cultuur

Cultuur is een model van- en voor de werkelijkheid. Geeft richting aan ons leven. Taal weerspiegelt cultuur en tijdgeest. Taal doet ertoe. Via woorden onderhandelen we over normen- en waarden. Gesprekken over nieuwe taal- en gedragvoorstellen houden een samenleving springlevend. Ik ben verheugd aangehaakt bij vernieuwing. Maar in de spijt en gedachte dat ik eerst sliep, ga ik niet mee. Ik zeg liever 'doe ff normaal' dan dat ik iemand met een nieuw dogma om de oren sla. Ik ben wakker. Laat me graag kussen door de tijdgeest. Maar heb nooit geslapen.