Samen eten is vertrouwen - column DFT 6 juni
Minder zakendiners
Heb jij er ook steeds minder? Zakendiners. Collegiale etentjes. Valt me op. 'Vroeger' was het in mijn adviesbranche heel normaal om een klant uit te nodigen voor een etentje aan de vooravond van een groot traject. Relatie bouwen. Over iets anders praten dan over de inhoud. Of om met een groepje collega's tot diep in de nacht door te werken met pizzadozen op de bureaus. Bijscholingen duurden standaard drie dagen met diner en lunchpauzes van 1,5 uur waarin je ook ging squashen of wandelen met elkaar. Ik zie ze steeds minder. Wegbezuinigd, lean en mean heeft toegeslagen, elke zweem van individuele verrijking moet worden uitgebannen, aanbestedingen en integriteitsbeleid vragen om afstandelijkheid, me too helpt ook niet en als klap op de vuurpijl Covid. Het moet snel, efficiënt, relatieloos en inhoudelijk.
Vertrouwensdans
Nu ben ik persoonlijk bijzonder slecht in 's avonds nog scherp en helder zijn, en ben ik liever thuis, maar toch vind ik het jammer, minder werketentjes. Voor ons tribale oerbrein en onderling vertrouwen is er niks zo werkzaam als samen eten. Bindmiddel en vertrouwenstest tegelijk. Het vraagt al om een spannende dans bij het uitnodigen. Wie vraagt wie, wanneer doe je dat en met welke reden dan? In het proces van uitnodigen speel je met ranking, verwachtingen, wie reist naar wie en hoe zeg je netjes nee als je er geen zin in hebt. Als je die dans samen overleeft, kan je die grote klus ook wel aan. Het bestellen is ook onderzoekswaardig. Ga je gewoon voor lekker of wil je er goed uit blijven zien en bestel je dus geen spinazie (tussen je tanden), ingewikkelde pasta (thuis snij je het stiekem), oesters (te sensueel), steak (als je opdrachtgever hardcore vegan is). Pas je aan of ben je leidend? Wel of geen dessert en wat te doen met alcohol?
Delen
Echt heel spannend wordt het als je besluit ergens te gaan eten waar je écht moet delen. Ethiopisch bijvoorbeeld, waarbij je je gerechten met elkaar deelt en eet vanaf een grote pannenkoek. Geliefd bij ontwikkelingswerkers; lekker samen kliederend het veld in. Kaasfonduen; sinds Covid toch een stuk minder fris vind ik persoonlijk. Het afrekenen is ook antropologenvoer. De hoogste in rank betaalt én zet de verwachtingen neer over voortzetting van de samenwerking. Nederlanders staan bekend om 'tikkie' en 'rekening delen'. Wij houden relaties graag onbelast en 'schoon'. Dat vinden veel buitenlanders maar koud. In Arabische culturen betaal je de rekening juist om en om; dat maakt dat de relatie blijft bestaan, want dan moet je daarna de ander uitnodigen. Schuld geeft juist warmte.
Oerbindmiddel
Ons oerbrein registreert samen eten als ultieme vertrouwensband. Niet voor niets laat Poetin zijn eten voorproeven net als oude vorsten; in zijn huidige staat van menszijn is vertrouwen niet meer aanwezig. Wij mensen leefden ooit het liefst in tribes van zo'n 150 personen. Dan weet je nog hoe iedereen heet en wie je aardappels heeft verbouwd. Geld heeft dat directe toezicht omgesmeed; wij vertrouwen nu een Quinoa boer in Bolivia, omdat we geloven in het gemeenschappelijke sprookje van geld en marktwerking. Er zijn de laatste jaren veel voedselschandalen. Zoönosen, epidemieën, bewustzijn van uitbuiting in voedselproductie, afkeer van dierenleed. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat eetgedoe, maatschappelijke polarisatie en het ontbreken van binding in organisaties allemaal iets met elkaar te maken hebben. Wie niet meer samen eet, heeft niet meer lief.
