Leren leven met Artificial Intelligence - column DFT 13 februari
En Mens schiep een nieuwe wereld
Blown away ben ik van de tribe die Artificial Kunstenaar Francois Veraart schiep met chatGPT. De Golden Weavers. Een volk met prachtige mensen, huizen, ambachten, oude wijze mannen en vrouwen, geschiedenis, religie. Een tribe waarvoor fotograaf Jimmy Nelson per direct een vliegtuig zou boeken om haar te conserveren en naar wie ik morgen nog antropologisch onderzoek zou willen doen. Als we dit kunnen scheppen en erin kunnen wegdromen, waarom zouden we dan nog naar armoedige plekken op de wereld gaan waar je uren in de rij moet staan voor een oude overwoekerde tempel en er vervolgens nog flinke reizigersdiaree aan overhoudt?
De mythe van 'echt is beter'
Mijn ziel wil dat 'echt' beter is dan nep. Ik haat fake. Fake mensen, fake dieren, fake nieuws. Hypocrisie en double bind messages van ouders, leerkrachten en leiders. Heb er levenslang een obsessie voor gehad om het aan de kaak te stellen. Maar echt en fake is een dichotomie die wellicht aan herziening toe is. Als je mensen vraagt wat ze charismatisch vinden aan een leider als Merkel, Ardern of Mandela, dan is het antwoord vaak: ze zijn zo 'echt' zichzelf. Eens. Maar hoe zit het dan met Hatsune Miku? Een Koreaans Avatar K-pop zangeresje dat volle zalen trekt. Ze is nepper dan nep, maar heel aantrekkelijk. Dichter bij huis gaan we naar een Abba Avatar concert. En los van politieke voorkeur kan je veel 'nep' in Trump ontwaren en is hij desondanks niet aflatend populair. Ik heb altijd gedacht dat 'echt' voorwaarde is voor aanbidding, charisma en leiderschap, maar ben daar steeds minder van overtuigd. De film Avatar trekt zalen vol mensen die graag aan 'echt' ontsnappen. Er bestaat zelfs het Avatar syndroom van mensen die de bioscoopzaal niet willen verlaten na het zien van de film omdat ze in fantasiewereld Pandora willen blijven.
Nieuwe technologie, oude systemen
Op de website van Tribe-God Francois Veraart lees ik: 'niks van deze beelden mag zonder toestemming gebruikt worden'. Met wat claims en copyright tekentjes erbij. Vrees o vrees als ik een foto van hem boven dit artikel zou gebruiken. Dat is gek. Want is deze tribe nu van hem of van chatGPT? Wie is nog kunstenaar, maker en schepper? Leerkrachten doen verkrampte dichtgeknepen billen pogingen om met controleprogramma's studenten te ontmaskeren die hun huiswerk met chatGPT hebben gemaakt. Een meelijwekkende poging van de oude wereld om de nieuwe wereld te controleren met een middeleeuws juridisch systeem. De vraag die opkomt is of ons oude tribale oerbrein, slechts langzaam geëvolueerd en slechts een klein beetje verlicht, werkend en denkend in rechtsgang, geld, claims, kapitalistische productie en schaarste, wel iets kan met deze nieuwe technologie. We proberen een vlinder te vangen in een vlindernetje met een heel groot gat erin. Tegen een kat te zeggen dat ze geen muizen mag vangen.
Nieuwe vragen, oude geesteswetenschappen
Met de gloednieuwe mogelijkheden hebben we juist oeroude kennis nodig. Hoe maak je een gemeenschappelijk verhaal, hoe ontstaan religies, hoe komen leiders aan de macht, waar geloven mensen in? Om de tribe van Veraart en de vele tribes die zullen volgen te begrijpen, is kennis van theologie, antropologie en de werking van de geest wezenlijker dan juridische en financiële kennis. We hebben een narratief nodig, dat antwoord geeft op nieuwe vragen. Vragen als: kan je de cultuur van de Gouden Weavers eigenlijk cultureel appropiaten of slechts appreciaten (in mijn mailbox van collega antropoloog Arne Stoffer)? Als Veraart de 'baas' is van de tribe en mensen gaan de tribe aanbidden en oorlogshandelingen verrichten, is Veraart dan een oorlogsmisdadiger? Wie bepaalt welke informatie je in chatGPT mag stoppen en ben je dan wel of niet verantwoordelijk voor wat eruit rolt? Als chatGPT een gedicht produceert over een relatie tussen een jongen en zijn trainer, mag chatGPT dan het kinderboekenweek gedicht nog produceren?
