Ik ben rood, wat ben jij? Weg met de testjesterreur - Column DFT 12 juli

Legoblokjes

In een verzekeringsorganisatie waar ik was ingehuurd om 'meer verbinding te bewerkstelligen' stonden bij medewerkers legoblokjes op tafel. In een kleurtje. Roodgeel. Blauwgroen. Dat was hun Insights profiel. Insights is een persoonlijkheidstypologie die veel in bedrijven wordt gebruikt. Je maakt een testje en weet wat je temperament en communicatiestijl is. Je wordt daar geacht om rekening te houden met het kleurtje. Een blauwe benader je met wat meer structuur dan een gele. 

Kleine lettertjes

Insights, de Caluwé kleurtjes, MBTI, Belbin, Spiral Dynamics, Enneagrammen, NLP types... Een selecte greep uit een oneindig veld van persoonlijkheidstesten in organisaties. Het is een industrie, waar veel geld in omgaat. Strakke verdienmodellen, voorzien van flitsende marketingcampagnes en dikwijls geaorganiseerd in een pyramidemodel met level 1, 2, tot en met 5 geacrediteerde testers en explainers. Meestal doe je een test via (geautomatiseerde) vragenlijsten. Deelnemers krijgen een profiel. Dikwijls in de vorm van een cijfer of kleurtje. En dan ga je praten. Over jullie verschillen en overeenkomsten. In de kleine lettertjes van deze 'wetenschappelijk onderzochte testen' staat klein dat de correlatie en hertestbaarheidsscore ongeveer 10-15 procent is. Dat is nihil. Maar het voelt zo lekker. Een hokje. Uniek. Speciaal voor jou. Waardoor de wereld jou, en jij de wereld beter begrijpt. En stroperige communicatie verlicht.

Hyperindividualisme

We love hokjes. En we bestrijden ze. We hebben kerkelijke zuilen aan de kant geschoven. Het aanrecht is niet het enige recht meer. We voelen de beperking van een genderhokje man vrouw, en maken vlaggen voor nieuwe tussenvormen. We willen niet wit of zwart zijn, allochtoon of autochtoon maar gewoon mens. We streven naar individualisme. En tegelijk benauwt dat ons zó, dat we wel weer allemaal dezelfde kekke kleurenjasjes of eyeliner gaan dragen. We willen graag uniek zijn, maar dat is ook doodeng. Dus is het zalig als we dat een beetje gestructureerd aangereikt krijgen. Met een testje. Zodat we toch weer in een nieuwe categorie passen, die niet de generationele benauwdheid van oude hokjes draagt, maar geheel fris, fruitig en uniek is. We zwalken tussen verlangen aan samen en hyperindividualisme. 

Orgastisch

Waar mijn irri-prikkel vandaan komt? Die komt uit het oordeel. Het vastpinnen. De ongefundeerde waarheidsclaim. Het luie. Soms het gevaarlijke. Kindjes op de Vrije School die in een tentje moeten spelen die bij hun temperament past en sommige voedingsmiddelen niet mogen eten, gebaseerd op een middeleeuwse menstype indeling met wat raskenmerkende trekjes. Het dwingende; de HR manager die op je inpraat als je niet mee wilt doen met de Real Drives teamdag. Zodra je mensen in een categorie indeelt en daar heel erg Einstein bij gaat kijken, gaan ze zich gedragen naar hun profiel. Kan je inderdaad alleen nog maar furieus rood reageren op feedback van een collega en moet je alles NLP visueel aangereikt krijgen als leerling. Stellen mensen zich in een sollicitatiegesprek voor met: 'ik ben een EFEJ' en kijken daar dan licht orgastisch bij. 

Gebakje

Toen ik iets over testjesterreur postte op social media reageerden veel mensen met 'ja maar het leidt tot hele goede gesprekken'. En dat is zo. Die ervaring heb ik ook. Ik ben jaren een testjesjunkie geweest. Ik ben dól op typologiën en metaforen. Omdat ze zich zo makkelijk laten communiceren. Libelle testjes, horoscopen, ik verslind het. Omdat het tot goede gesprekken leidt. Zo vind ik de vraag die Joris Luyendijk stelt in zijn podcast: ben je een roofdier of een prooidier echt goud. Zelf doe ik erg graag in de kroeg of op mijn werk het spelletje: welk gebakje ben jij? Een Aarbeienkwarkje is gewoon anders dan een Bosche Bol. Maar hee... daar heb ik geen gecertificeerde, kostbare pyramidestructuur voor nodig.

Wil je je collega leren kennen? Ga praten en vraag wat zijn of haar gebruiksaanwijzing is. Meer zelfinzicht? Ga praten en vraag feedback. Ga praten. Met een gebakje erbij. Weg met de geïndustrialiseerde testlobby.