Geef ze lucht - Column DFT 22 november
Vraag me niet waarom, maar als student woonde ik in een flat met allemaal oude Joodse bejaarde dametjes met zilverpaars haar in Amsterdam-Zuid. Ze brachten me kippesoep en appeltaart als ik er brak uit zag. Er was een jaarlijks streng ritueel: het ontluchten van de verwarmingen. Dat was een beetje scary. De dametjes belden de hele dag aan, of stalkten me in de lift om op strenge toon te vragen 'U heeft toch wel ontlucht?' Doodsbang waren ze dat ik het zou vergeten en ze dan een winter in kou zouden moeten doorbrengen of de verwarming zou exploderen. Op de ontluchtingsvraag volgde steevast een half uur herinneringen aan lucht, zuurstof, gas en Auschwitz.
Vijfentwintig procent van de jongeren van nu is depressief en angstig. Een kwart. Een kwart van de jongeren die er af en toe aan denkt dat levensbeeindiging ook een optie is. De helft van de studenten ervaart psychische klachten. Verschrikkelijk. Maar is het gek?
De jeugd heeft de toekomst dus niet. Klimaatangst, niet uit huis kunnen door de hoge woningprijzen, twee jaar op en af covid isolatie, studeren op je zolderkamer, financiële zorgen van ouders, polarisatie en geweld en vanzelfsprekendheden die niet meer vanzelfsprekend zijn. Een zevenjarig meisje stuurde deze week een brief met zakgeld naar het Martini ziekenhuis; 'zodat de dokters en verpleegkundigen niet zo hard hoefden te werken'. Aandoenlijk maar ook dieptriest. Zevenjarige meisjes zouden niet wakker moeten liggen van zorginfarcten of de ontbossing in Brazilië.
Aan een hoop van die zorgen en angst kunnen we niet zoveel doen, behalve vaart maken met De Grote Maatschappelijke Transformatie. Deze jeugd heeft grote zorgen. Maar wij hadden de bom. In veel landen hebben ze honger. Elke generatie zal uiteindelijk haar weg weer vinden. De menselijke soort is rete innovatief zou Yuval Harrari in iets andere woorden zeggen.
Maar we kunnen ook iets wél doen. Ontluchten. Want er is ook veel druk door perverse restsystemen uit ons totaal achterhaald neo liberaal gedachtengoed van steeds maar meer presteren, concurreren en ontzielen. Kinderen van vier krijgen een citoscore voor hun knipwerkje. Kinderen van tien uit het Gooi moeten op een vage citotraining met biologische worteltaart om een VWO advies bij elkaar te kopen. Kinderen van veertien krijgen bizarre studiekeuzetestjes voorgeschoteld met een preek erbij, dat als ze dat niet doen ze vast een verkeerde studiekeuze gaan maken. Pubers van zestien zwoegen zich door hun eindexamen heen, na doodsaaie online lessen. Jongeren van achttien worden zwetend wakker omdat ze én een baantje hebben, én een studieschuld én doodsbang zijn dat ze de punten voor Het Bindend Studieadvies niet halen.
En daar kunnen we dus heel snel wél wat aan doen. Haal de druk van de verwarminsgketel. Schuif citoresultaten op het reservebankje en ga weer lesgeven. Koester feestjes, verliefdheid en sport in plaats van studie oriëntatieweken. Wees mild in de eindexameneisen. En bovenal: schrap het Bindend Studie Advies per direct nog dit studiejaar. Geef ze lucht. Voor de boel teveel opwarmt en de ketel écht ontploft. En oh ja: kippensoep en appeltaart. Veel appeltaart. En liefde.
