Elite. Wie zijn toch die mensen? - column DFT 12 september

De Elite

'De Elite'. Het woord duikt op om ontevredenheid, wantrouwen, afkeer van politici en experts te agenderen. Het kan zo de Dikke van Dalen in als hét scheldwoord van 2022. Dikwijls vanuit politieke bewegingen die je als 'nieuw rechts' kunt kwalificeren. René Cuperus sprak op de campagnebijeenkomst van JA21uit dat VVD en D66 'elitepartijen zijn, waarvan de kiezers tevreden zijn over hun eigen leven'. Maar niet exclusief voor politiek aan rechterflank. Ronald Plasterk, vervent rood, schreef een bejubelde column over 'De Opstand van de Elite tegen het Volk'. In het dagelijks spraakgebruik zeggen mensen als door een mug gestoken: 'dat is wel elitair zeg', als je literatuur quote, vertelt dat je op reis gaat, je een maatschappelijk standpunt verkondigt, kinderen naar hockey brengt. Maar... wat is dan precies 'De Elite'? Wie zijn toch die mensen? 

Durf te vragen

Vanuit oprechte verbazing over dit nieuwe woord dat zoveel emotie oproept en vanuit antropologische beroepsdeformatie dacht ik eens een steentje in de vijver te werpen en de vraag op social media te stellen: 'wie is dan De Elite? Is dat als je gestudreerd hebt, in het Gooi woont, je 7-vinkjes hebt, je de gasrekening deze winter kunt betalen, je kinderen lid van het Corps zijn, je geen boer bent'? Die vraag bleek 'een beetje dom'. De mensen die tégen De Elite zijn, vinden het namlijk Elitair als je die vraag stelt. Je hoort te wéten dat er een elite is, die de wereld verneukt en mensen bevoorrecht. Bedreiging en gehoon viel mij ten deel, met als absoluut hoogtepunt: 'Ik schop je zo terug het Gooi in, matrasje met je antropologie- en natuurhobby'. Nu wil het feit (maar da's ook maar een mening), dat ik niet in het Gooi woon, mijn kinderen noch van het Corps noch van hockey zijn en ik 4 vinkjes ontbeer daar ik mijzelf tot diverse verschopte minderheden kan rekenen. Maar gestudeerd heb ik wél, ik schrijf stukjes in de krant en heb werk met enige maatschappelijke invloed dat ook nog loont. Ik denk dat ik dus best tot De Elite hoor. De midden-elite dan he. Want uit de antwoorden van mensen die wel de moeite namen mij van psycho educatie te voorzien begreep ik dat De Elite is: politieke macht, miljardair, Joodse lobby, Kaag fan, links kutje, WEF fucker, gestudeerd, geen zorgen over je rekeningen, ABN spreken, ja hockey, vegetarisch zijn. En er kwam wat intellectuele verwijzing naar Wikipedia, best nuttig trouwens.

Snob-Schaamte

Maar zeggen dat je zelf tot De Elite hoort is suïcidaal. Nou mag je dat woord ook niet meer zeggen sinds Jort Kelder zich daaraan vergaloppeerde en naast een soort besmuikte sorry bij Jinek ook nog uitlegde dat je tegenwoordig niet meer 'een beetje een snob mag zijn'. Dat vond ik wel een mooie omschrijving van Elite-Schaamte. Na vliegschaamte, vlees-eet schaamte, lang-douchen schaamte is er nu ook Snob-Schaamte. Genieten van een goed boek, museum, lekkere maaltijd of verre vakantie kan je maar beter stiekem doen. En dat is ook echt begrijpelijk met hordes mensen die écht niet weten hoe ze deze winter door gaan komen, afkalvende sociale vangnetten en uitgeklede zorg. Maar het legt wel een soort zuur, geknepen billen, Sovjet grijs dekentje over alles wat het leven de moeite waard maakt.

Elite heeft een sociale functie

Als burger die het goed heeft maar geen 7-vinkjes vind ik dat je inderdaad best een beetje moet uitkijken wat je aan genietmomenten rondspreadt hede ten dage. Roepen als parelkettinkje dat je om de vijf jaar een 'sabbatical neemt om eens na te denken over je volgende stap' is inderdaad niet zo kies voor mensen die twee banen moeten hebben om het gezin te voeden. Maar een totale schijn-nivellering van de samenleving die in Stalinistische tijd niet zou misstaan, is ook niet echt de weg. In elke tijd en elke samenleving is het fijn om een beetje naar boven te lonken en flirten. Om net als Jort als je zelf niet van stand geboren bent, te bedenken dat ABN spreken en bretels dragen tot succes kan leiden. De Elite heeft ten alle tijde genormeerd en gezorgd dat mensen opklimmen van dubbeltje tot kwartje. Ze zorgt dat we niet al te lomp en barbaars worden met elkaar. De Elite brengt beschaving al is ze an sich verwerpelijk. 

Queen Elizabeth

De enorme drang om naar de begrafenisrituelen van Queen Elizabeth te kijken en haar bijna heilig te verklaren, is misschien wel hét bewijs dat we met ons hart niet zonder koningen, ridders en notabelen kunnen, al zijn we met ons verstand van mening dat ongelijkheid bestreden dient te worden. De Elite is verwerpelijk doch zo zoet als honing.