Doop je pen niet in de company’s inkt - column DFT 17 feb

Ik werd uitgenodigd om te komen helpen bij een nieuw organisatieontwerp. In een zorgorganisatie. De directeur vroeg me of ik wilde helpen met de implementatie. Ik vroeg haar ‘mag ik het nieuwe organogram zien’. Ze haalde een tekening tevoorschijn. Het leek logisch, maar na nog eens kijken begreep ik het niet goed. Zes geografische clusters, maar met een soort wormvormig aanhangsel erbij. Ik vroeg hoe het in elkaar zat. ‘Oh… het is gewoon geografisch’. ‘Ja, maar dát dan?’ ‘Oh… dat is… ja wat overige afdelingen’. Mmm. Ik legde uit dat op z'n minst ik het moest snappen. ‘Wat is het verhaal?’ Mijn opdrachtgeefster sloot de deur en begon te fluisteren. ‘Ja, dat zit zo…’. ‘Déze directeur hier heeft een relatie met dát afdelingshoofd, maar ze zijn allebei getrouwd, dus we kunnen die afdelingen niet samen voegen’. Aha. Got it; ik kon tenminste door.

Wij mensen bouwen structuren om relaties. Als je naar het organogram ‘luistert’ zitten er verhalen achter. Relatieverhalen. Over liefde, seks, ruzie en afkeer. Elke grote organisatie heeft wel een ‘projectenbureautje’ waar mensen heen worden verplaatst die onmogelijk zijn om mee samen te werken. Of juist die medewerker in ‘een vrije rol’. De baas wist niet waar zij geplaatst moest worden, maar vond haar zo goed dat er een tijdelijke functie is geschapen. Structuren, organogrammen, zijn menselijke artefacten. Sociale constructies. Bedenksels. Weergaven van onze guilty pleasures. Van verloren liefdes en opnieuw gevonden kameraden.

Onder de formele hark zitten sociale spinnewebben. De onzichtbare lijntjes tussen mensen. Het échte organogram. Dat gaat over Ricardo die de voetbalpoule beheerst. Over Anita die het afdelingsuitje organiseert. Over dat baas Pieter-Bas een heimelijke homocrush heeft op voorzitter Samhoud van de Raad van Toezicht. Maar dat zijn vrouw Eugenie weer bridgt met secretaresse Veronica en dus alles weet over zijn agenda. Over dat John van het magazijn drugs verkoopt aan Henk-Jan van tuinonderhoud. Dat arts Achmed geld heeft geleend van Jeroen in hun studententijd. En Achmed daarom Jeroen heeft afgedekt bij een medische fout.

Follow the money als je wilt weten hoe lijntjes echt lopen? Ja, dat is een goed idee. Maar minstens even wezenlijk als je organisatiedynamiek wilt snappen is het volgen van het spoor van liefde, seks, ruzie, relaties. En wie geen gedoe wilt hebben op het werk volg dan de oeroude regel: doop je pen niet in de company’s inkt. Seks op de werkvloer is namelijk gewoon erg vermoeiend.