De sociale revolutie vraagt om nieuwe arbeidsvoorwaarden - column DFT 21 november
Binden en boeien? Ik ben geen slaaf!
In de organisaties waar ik kom, wordt door bestuurders en recruiters gesproken over hoe je nieuwe, jonge mensen 'bindt en boeit'. Met goede arbeidsvoorwaarden, lekker salaris, recht op thuiswerken, auto van de zaak. Maar of ze dan wel voor een vaste periode willen tekenen. Non-concurrentie beding als bijlage bij het contract. Spreek ik jongeren dan zoeken ze naar iets heel anders en moeten ze besmuikt giechelen om deze 'boomer-contracten'. Ze snappen heel goed dat ze kunnen werken waar ze willen als starter en ook in hun bijbaantje. Ze zoeken iets héél anders in hun leven, op een aarde die kreunt en een sociaal weefsel dat aftakelt.
De drie revoluties
Toen we afscheid namen van ons rurale bestaan en de terp, Zuiderzee en de polder verruilden voor stad en fabriek, kwamen we in de Industriële Revolutie terecht. Je werkte niet meer voor eigen brood, aardappelen en melk, maar voor een baas die je daarvoor betaalde. Door industrialisatie kon productie op veel grotere schaal plaatsvinden. Mensen werden productiekrachten. Met Tayloriaanse experimenten werd onze arbeidskracht en tempo opgeschroefd. Piepen was er niet bij; het leven kon maar net betaald worden en je baas had ongebreidelde macht. Tegenspraak leidde tot ontslag en dat moest je voorkomen. Met de komst van vakbonden werden de verhoudingen wat liever, maar loyaliteit ging toch vooral via het loonstrookje. Met de komst van kenniswerk, informatietechnologie en veel meer hoofd- dan handenwerk begon de Informatie Revolutie. Kennis werd macht en wie hoog opgeleid was, had een mooie toekomst in het vooruitzicht. Brood op de plank en een warm huis was vanzelfsprekend voor de naoorlogse generatie. Kennisvermeerdering, persoonlijke ontwikkeling en passie werden de zum Haben arbeidsvoorwaarden. De 'boomer' generatie gelooft in diploma's, keurmerken, intellectueel eigenaarschap en concurrentiebedingen. Ze hebben soms nog niet door dat we inmiddels in de Sociale Revolutie zijn beland. De generatie van nu is opgegroeid met delen. Delen van kennis, van emotie, van je identiteit, van je maatschappelijke betrokkenheid, van je persoonlijke emotie en van je looks op sociale media. Delen is het nieuwe hebben. Geld is matig interessant; je kledingkast is toch al gevuld door je ouders, een auto wil je niet, vliegen is voor dummies en een eigen huis vinden zit er voorlopig toch niet in. De jongeren van nu voelen ten diepste dat de aarde kreunt en zij die moeten redden. Ze willen betekenis toevoegen en bovenal ontsnappen uit de eenzaamheid en maatschappelijke leegte die in COVID tijd zo recht in hun face kwam - prachtig beschreven door psychiater Esther van Fenema in haar boek 'Het Verlaten Individu'.
Liefde en contact als secundaire arbeidsvoorwaarden
Sportclubs sluiten, omdat de stookkosten te hoog zijn, je schoenen bestel je online, in de horeca vind je een QR-code in plaats van een charmante student kelner, als starter weet je niet wat een vrijdagmiddagborrel is, Tinder sucks en als zestiger wiens vrouw is overleden werk je heel de week thuis en zie je alleen de kassière van de Albert Heijn. Kerk, club en partij zijn vervangen door vlaggetjes identiteit en je twitter en insta-bio. Als we ergens naar smachten, of we nu jong of oud zijn, is het verbinding, contact, tribes en groepjes. Dé organisaties van de toekomst zijn die clubs die aandacht als brand hebben. Die eisen dat hun medewerkers vaak naar kantoor komen - hear hear Elon Musk, tenminste 40 uur aanwezig in het pand. Die snappen dat de ervaren rot die eigenlijk liever thuiswerkt óók tot taak heeft om het jonkie in te werken. Laatst heb ik met een aantal recruiters een plan bedacht om geen individuen in zorg en horeca aan te nemen maar vriendentribes. Je solliciteert met acht vrienden, krijgt een gelijk rooster, een vrijdagmiddag-pizzamoment en vier festivalkaarten per jaar. Contact en vriendschap als de nieuwe lease-auto.
Hasta la victoria siempre
Het is tijd voor revolutie. De Sociale Revolutie. Bevrijd je organisatie van het credo binden en boeien. Verbinding is een vreselijk woord. Laten we het gewoon weer liefde noemen. Boeien zijn voor slaven. Loyaliteit is voor honden. Spread love. Bouw tribes.
