Rituelen helpen ons door het ondertussen heen
Liminaliteit. Zo noemen antropologen de periode tussen oud en nieuw. Het niet - weten. Het ondertussen. Betwixt en between. Onze oude manieren van ontmoeten, handen schudden, werken, gezond zijn, gedachtes over rein en onrein schieten nu te kort. Zijn in een keer ouderwets geworden. Het nieuwe is er nog niet. We weten niet hoe de wereld er uitziet na corona. Gaan we gewoon weer door na even onze vleugels uitschudden? Gaan we dingen echt anders doen? Houden we het mooie vast? Zitten we dan in een recessie? We weten het simpelweg niet.
Liminaal zijn doet rare dingetjes met ons brein. Er treedt een soort kortsluiting op. Tussen excitement en nieuw en tegelijk angst voor het onbekende. Alsof je verliefd bent en je weet nog niet of hij of zij ook op jou is. Je straf- en beloningsdomeinen in je hersenen worden tegelijk geactiveerd. Dat geeft een aantal verschijnselen. Craving kan toenemen; je krijgt meer zin in chips en Tony Chocolony. We krijgen straks vast een after-corona-dieet. Als je verslavingsgevoelig bent, kan je meer drugs of alcohol tot je nemen. Je krijgt een korter lontje en bent wat chagrijniger. En je korte termijn geheugen kan het laten afweten; dat je portemonnee opeens in de koelkast ligt. Ook een kenmerk van liminaliteit is, dat we er graag snel weer uit willen. We roepen tegen onze leiders dat ze DUIDELIJKER MOETEN COMMUNICEREN. De werkelijkheid is dat onze leiders ook niet alles weten en het RIVM ook niet. We willen het ondertussen verkorten en snakken naar heilige data als 6 april en 1 juni. De harde waarheid is dat ook dat maar menselijke bedenksels zijn.
En we zoeken naar zingeving. Die varieert van: straf van God en de Goden, 'Thank you corona, voor de vertraging', het is gewoon een klote vleermuis ziekte uit Wuhan, we waren toe aan rust, het is Bijbelse profetie aangekondigd met stormen en bosbranden, corona is goed voor het klimaat, en ga zo maar door. Een leuk antropoweetje voor wie graag als verklaring aanhoudt dat corona transformatie zal brengen: in het sjamanisme uit Mongolië en Siberië staat de vleermuis symbool voor wedergeboorte. Dus wie weet...
Dergelijke zingeving helpt ons angst te bezweren en om te gaan met de liminale onzekerheid. Dat weten we wel zeker. En we weten ook dat rituelen vluchtheuveltjes zijn bij grote onzekerheid als je betwixt en between bent. Ze geven ons brein houvast. Het lastige van rituelen is dat we ze het liefste samen beleven met andere mensen: stille tochten, kerkdiensten, festivals, eindexamenfeestjes, begrafenisssen. En juist dat kan nu niet. Dus zoeken we naar nieuwe rituelen. Italiaanse avondgezangen vanaf de balkons. Elkaar corona grappige mimes en filmpjes toesturen in whatsapp groepen. Online feestjes in party apps. Elkaar gedag zeggen op straat. Klappen voor zorgpersoneel. Rituelen helpen echt. Ze kalmeren ons angstige tribale brein. Rituelen helpen ook goed bij thuisisolatie.
