Patronen vormen energievelden
Ken je dat? Je gaat naar een begrafenis van iemand die je zelf niet zo goed kent. De moeder van een lieve collega bijvoorbeeld. En toch... word je zelf ook verdrietig. Omdat je meeleeft met je collega. Maar ook omdat je als het ware ingezogen wordt in het energieveld van verdriet. Of je loopt langs een kroeg waar de in oranje gehulde voetbalsupporters hyper van blijdschap uithossen na een overwinning. Al heb je een hekel aan voetbal; het is wel heel moeilijk om hier niet blij van te worden. Of het volkslied speelt als drie Nederlandse schaatsers op het erepodium staan op de wereldkampioenschappen. Je hebt toch de neiging om rechtop te gaan zitten en zegt tegen je partner: 'dat hebben wij weer mooi geflikt'. Of door de corona lockdown, lijkt het opeens of meer introverte waarden en huiselijkheid het winnen van festivals en extroverte eigenschappen. Ook al was je zelf fervent Lowlandsganger, opeens zie je jezelf ook een moestuin in een bak op je balkon aanleggen. Je bent dagenlang moe, angstig of woedend van de beelden van hartverscheurend geweld en oorlog in het Midden-Oosten al weet je rationeel dat het ver weg is. De polarisatie en het geweld slaan over op mensen in Nederland, die je doorgaans als kalm en rationeel kent.
Patronen van gebeurtenissen, gedrag, relaties en emoties kunnen voelen als een energieveld, waar je onbewust in wordt gezogen. Het is magisch en realistisch tegelijk. Wat gebeurt er dan? Op elk moment van de dag zijn er heel veel patronen tegelijk actief. Tussen mensen, in gebeurtenissen. En soms lijkt alle aandacht en energie naar één van die patronen te gaan. Een soort hyper-focus. Wat er dan eigenlijk gebeurt, is dat opeens één bepaald patroon overheersend, dominant wordt ten opzichte van al de andere patronen. Stel je voor. Je bent met een groep mensen. Op zich zijn alle emoties in al die mensen vertegenwoordigd. Ieder van ons draagt blijdschap, woede, verdriet, agressie, angst, etc. in zich. Dus meestal is er in een groep een kakafonie van gebeurtenissen, emoties, stemmingen. Maar als er iets groots gebeurt, of de aandacht focust plotseling op één item, gaat er een soort collectief voelen, gemeenschappelijk bewustzijn, aan. En wordt bij heel de groep mensen dat ene patroon actief en ontstaat er een collectief patroon, groepsvibe. Een heleboel emotie, energie gaat niet alleen in alle mensen onafhankelijk stromen, maar ook - in termen van Bateson - in de ruimte tússen mensen.
Je kunt dit verschijnsel magisch interpreteren. In veel landen en volken gebeurt dit ook elke dag. Religie en sjamanisme overal ter wereld doen eigenlijk niks anders dan energievelden opzoeken, uitvergroten en aanroepen. Daar gebruiken we dan termen voor als geesten, voorouders, Goden. We roepen ze op, bidden tot hen, offeren. Het Pinksterfeest is een goed voorbeeld van het aanroepen van de Heilige Geest. Voodoo is dat ook. Indianen in de Verenigde Staten riepen hun totem energie aan in dromen.
De natuurkundige en psychotherapeut Arnold Mindell, grondlegger van Deep Democracy, een veel gebruikte dialoogmehode, werkt bewust met deze energievelden. Oorsponkelijk zocht hij naar een manier om comapatiënten, die niet kunnen communiceren, toch een stem te geven. Mindell gaat ervan uit dat iedereen een energieveld om zich heen maakt, die je in kleine veranderingen in de patiënt kunt waarnemen. Door kleine veranderingen op te merken in bijvoorbeeld temperatuur, luchtstromen, geluiden in de kamer, een vlinder die langs komt vliegen, kan je toch proberen om de emotie en de wens van een comapatiënt op te vangen. Je maakt gebruik van synchroniciteit van gebeurtenissen en vertaalt deze. Mindell maakte zijn gedachtengoed praktisch in tools die ook in dialoog in organisaties toepasbaar zijn. Stel je voor dat je een vergadering begeleidt. Een van de bestuurders laat zich heel boos over de begroting uit. Op dat moment vliegt er een F16 met donderend geraas over het zaaltje. Mindell zou dan direct stoppen en zeggen: 'jee, wat een geluid komt er nu voorbij, ben je zó boos als dit vliegtuig'? Voice Dialogue is een methodiek met vergelijkbare uitgangspunten en eveneens het gedachtengoed van Mindell gebaseerd op de theorie van Jung. Ontwikkeld in de jaren '80 door de Amerikaanse psychologen Hal en Sidra Stone. Deze methode gaat ervan uit dat elke persoonlijkheid bestaat uit een onnoemelijk rijke waaier van verschillende ikken zoals bijvoorbeeld de perfectionist, de zorger, de genieter, de controlehouder, de avonturier, de behager, de innerlijke criticus enzovoort. Sommige ikken komen op een manifeste manier in ons leven aan bod, andere ikken maken ook deel uit van onze persoonlijkheid, maar spelen nauwelijks of geen rol. In de volksmond zeggen we dan: 'deze persoon haalt de vrolijkheid in mij naar boven'.
Sommige mensen vinden het op deze manier werken met energievelden, of innerlijke stemmen, spooky en kwakzalverij. Anderen teken van verdieping en positief koppelen van wetenschap aan geloof en spiritualiteit. Je mag zelf kiezen.
Een wat wetenschappelijkere manier van het verklaren van energievelden komt uit de neurowetenschappen. Neurowetenschappers als Margriet Sitskoorn en Swaab wijzen ons erop, dat wij voelen en communiceren doordat onze zenuwuiteinden, synapsen, energie transporteren. Die synapsen hebben de vorm van een soort knokkel vuistjes. Het ene vuistje stuurt informatie in de vorm van elektrische energie over naar het andere vuistje; zo wordt informatie overgedragen door ons zenuwstelsel naar de hersenen. Die 'vuistjes' sluiten niet helemaal perfect. Gevolg is dat er als het ware energie weg lekt. Je kunt dus ook zeggen dat een energieveld in een groep mensen of in een organisatie wordt veroorzaakt door 'lekkende synapsen'. Minder romantisch dan goden en geesten, maar wel een logische metafoor. Ook hier is het zaak om die 'neuro-energie' goed op te vangen en juist te interpreteren en niet te laten verstrengelen met je eigen interpretaties en patronen.
Als je erkent dat patronen energievelden maken, schept dat mogelijkheden voor het herkennen ervan. Het is de kunst om je eigen waarneming als onderzoeker, leider, veranderaar zo af te stellen, dat je het dominante patroon, het overheersende energieveld 'opvangt' en niet beïnvloedt. Alsof je met een metaaldetector in de ruimte tussen mensen heen en weer beweegt. Voorwaarde is dat je instrumenten hebt, waaronder jezelf als waarnemer, die 'schoon' zijn en niet te veel eigen patronen in zich dragen.
Daartegenover schept het inzicht dat patronen energievelden vormen ook juist mogelijkheden voor veranderen ervan. Immers, als het mogelijk is dat één patroon plotseling zo de kop boven alle andere uitsteekt, is het dus ook denkbaar dat je als leider of veranderaar een energieveld actief 'aan zet' en andere patronen (innerlijke stemmen) negeert, zodat ze minder actieve energievelden vormen. Energie is manipuleerbaar en patronen zijn daarmee veranderbaar of op z'n minst kan je ze minder actief maken.
Misschien ben je meer van de magische variant op patronen en energievelden en koppel je het bestaan ervan aan geloof, de stem van de goden en het wonder van de schepping. Misschien spreekt het beeld van lekkende synapsen je meer aan. Hoe dan ook; patronen vormen energievelden die we kunnen opvangen en waarnemen. En waarin je als participant in kunt worden ingezogen en verstrikt in kunt raken. Een energieveld kan zo pregnant worden, dat je de metafoor van verschillende stemmen of ikken kunt gebruiken. Iedereen die zich wel eens ongelukkig heeft gevoeld tijdens een kerstdiner met niet zo leuke (schoon)familie weet precies wat ik bedoel...
