Own Your Rank
Tijdens een van mijn studiereizen voor een nieuw boek ontmoette ik mevrouw Tobing. Kleindochter van de laatste Batakkoning van Sumatra en eigenaar van een van de grootste hotels bij het Tobameer op Sumatra. 92 Jaar maar zo fief en alert als wat. Mevrouw Tobing vertelde mij hoe belangrijk het is dat je als leider niet wegloopt voor je positie. Dat als jij een rol hebt als koning of als hoteleigenaar, de mensen er niks aan hebben dat jij zegt: ‘ik ben eigenlijk heel gewoon’. Dat is niet wat mensen willen, niet waarvoor je betaald wordt en geeft slechts verwarring. In de antropologie gaan we ervan uit dat mensen nu eenmaal hiërarchische wezens zijn. We kunnen nog zo graag zelfsturend in zwermen willen organiseren, maar we zijn nu eenmaal primaten en gevoelig voor verticaal verschil. Dats is iets anders dan je positie dictatoriaal misbruiken. Maar met verve je verentooi dragen is wel wat je als leider te doen hebt. Hoe je dat doet:
- Noem jezelf leider of gebruik je volle wetenschappelijke- of functietitel in een biografie, op je website, CV of social media profiel. Als je de leider van een club bent zeg dat dan ook en gebruik geen eufemisme als ‘ik mag de tent aansturen’.
- Als mensen willen laten zien dat ze je graag ontvangen of blij zijn met jouw werkbezoek en daarom hun best doen goed voor de dag te komen, waardeer dat en bedank ze ervoor. Natuurlijk is het lastig dat je altijd het sociaal wenselijke plaatje te zien krijgt, maar leef je in aan de andere kant: de baas komt op bezoek en mensen willen trots laten zien waar de afdeling goed in is. Neem de tijd voor echte aandacht en gesprek, dan ontdooit de relatie snel. Als je mee loopt ergens een dag; stuur een bedankje of neem iets lekkers mee. Laat mensen merken dat je ze gezien hebt.
- Schenk aandacht aan momenten van speeching of een afscheid van een medewerker. Je bent niet zomaar een van de gasten maar iemand wiens woorden worden gewogen. Bekwaam jezelf in goed speechen. Houd je doel voor ogen en snap dat ook een ‘simpel afscheid’ een moment is om jouw visie over te brengen op je tribe.
- Wees je bewust van je glazen huis positie. Kies zorgvuldig je vertrouwelingen en level niet gelijk de eerste maand met iedereen. Kleed je naar positie en gedraag je op social media en in je vrije tijd een beetje. Niet altijd zo leuk, maar hee… die verentooi comes with a price.
- Uit het mooie aaponderzoek van Frans de Waal weten we dat Alpha’s hun positie behouden door ruzies in de tribe te beslechten. Zeg niet te vaak: mensen zijn volwassen, ze lossen hun onderlinge spanningen zelf maar op. Helaas, al wil je het… zo werken tribes niet. Het is aan jou om af en toe duidelijk en luid te zeggen wat de normen ook al weer zijn.
Play Your Rank
Status en ranking zijn machtig interessante onderwerpen. Positie is namelijk niet in beton gegoten maar is fluïde. Door een net even andere manier van non-verbaal gedrag kan je de verhouding tot een netwerkpartner of collega enorm beïnvloeden. Het maakt uit hoe je binnenkomt en de manier waarop je de ander de hand schudt. Hoe beweeg jij je rondom vergaderingen? Denk je dat besluiten worden genomen op het podium, of beweeg je ook handig in de coulissen en wandelgangen van het theaterstuk dat in organisaties gespeeld wordt?
- Wees je bewust dat jij zelf kiest of je een hoge-, lage- of gelijkwaardige rank wilt aannemen ten opzichte van je gesprekspartner in een overleg of ontmoeting. Natuurlijk neem je je eigen pakketje gewoontes en non-verbaal gedarg mee. Maar echt, ranking is te leren. Investeer in zelfkennis en oefen voor de speigel.
- Authenticiteit is een groot goed. Ook daar zijn cursussen voor. Maar neem het spel van status, ranking, macht en gezag niet altijd alleen maar serieus. Dan erger je je al snel aan politieke spelletjes. Zie het ook een beetje als fun. Mensen spelen nu eenmaal graag ‘Harry Potter zwerkbal’. Niet elke greep naar de macht is een persoonlijke aanval. Heb humor en zie de patronen in het soms wonderbaarlijke gedrag van collega’s onder, boven en naast je.
- Als je net een nieuwe baan hebt, zullen de mensen die belang hebben bij een wisseling van de macht het eerste om jouw aandacht vragen. Dat is oke, ga er zeker mee in gesprek. Maar vergeet niet om kennis te maken met de mensen die niet zelf naar je toe komen. Dat zijn vaak de harde werkers of de mensen die het spannend vinden dat er een nieuwe baas is. Juist zij hebben jouw aandacht en oprecht contact nodig. Kies dus zelf goed waar je je schaarse eerste drie maanden tijd aan besteed.
- Alle cliches zijn waar: als jij dit spel op dit niveau wilt spelen moet je topfit zijn. Het kost energie om een positie in de spotlights te hebben. Dat kan vermoeiender zijn dan zelf heel hard uitvoerend werk doen. Dat komt omdat er de hele dag op je gelet wordt en doordat je meer hormonen aanmaakt die de neiging te hebben tot ‘burning out’: testosteron en dopamine. Het voordeel is dat je hierdoor meer durft dan anderen en voor veel mensen aantrekkelijk bent. Het nadeel is dat het veel vraagt van je gezondheid. Dus mediteer, loop hard, sport, ontspan in je weekend, blaas stoom af, eet gezond, matig alcohol, heb lief, slaap 8 uur per dag en zet je telefoon vaak genoeg uit.
Share your rank
Op een prachtfilmpje op Roland Garos deelt toptenniser Djokovic tijdens een regenbui zijn rank met de ballenjongen. Hij laat hem naast zich zitten en deelt een drankje. Wat een blijdschap bij de jonge tenniser! High rank is een raar goedje. Het geeft een mix van hormonen in je lijf die maakt dat je afstand kunt nemen tot je geliefden of de mensen om je heen. Wees je daarvan bewust en plan acties voor balans.
- Deel, deel, deel. Deel je podium. Zeg nooit dat jouw podium vol is. Nodig mensen uit om met je samen te werken. Haal medewerkers naar voren. Besef hoe belangrijk afgeleide ranking is.
- In een tribe is het belangrijk dat mensen kunnen vieren. Jij bent boegbeeld van het succes. Bedank uitvoerig. Persoonlijk met een briefje als iemand echt heel goed heeft gepresteerd. Op je intranet. Neem eens die topstagiair mee naar het interview met de krant en vergeet je secretaresse of stafmedewerker niet. Weet dat jij dit niet alleen kunt en dat je gedragen wordt door de mensen om je heen.
- Het is een contradictie maar stel je grenzen, je hebt maar 24 uur in een dag, én wees benaderbaar. Pak als je hebt gehoord dat iemand pissig op je is gewoon weer eens zelf de telefoon in plaats van je secretaresse een afspraak te laten maken. Loop rond. Loop mee.
- Betrek je thuisfront. High rank zorgt dat je heel aantrekkelijk en sexy bent voor mensen in je omgeving. Dat kan heel leuk zijn en verleidelijk. Let op dat je niet meer tijd met die leuke nieuwe hippe collega’s doorbrengt dan met je partner en kinderen. Betrek je geliefden, neem ze mee naar je werk, praat thuis over je werk, je succes en je twijfels.
- Vergeet je eigen onderhoud niet: zoek sparring partners waarmee je jouw twijfels, baaldagen en onzekerheid én je succes kunt delen. Doe dat met mensen die niet afgunstig zijn. Wordt lid van een ondernemersnetwerk waar vertrouwelijkheid een groot goed is. Volg een opleiding. Ben je te bekend? Wijk uit naar het buitenland of huur een professionele coach, therapeut of personal trainer in.
- Blijf jezelf af en toe echt in de spiegel aankijken. Wees je bewust dat de hormonen in je lijf die samengaan met high rank; dopamine en testosteron toe nemen. Denk niet dat dat niet voor jou geldt. Echt… ook jij… wordt mogelijk risicovoller, arroganter, minder aardig. Vraag een enkele vertrouweling om je te waarschuwen als je to much wordt. Stel jezelf continue de totemvraag: doe ik nog echt wat de bedoeling is of wordt succes een doel op zichzelf. Neem lessen ethiek en neem ze serieus.
‘Beoordeel je succes naar hetgeen je moest opgeven om het te bereiken.’
De 14e Dalai Lama