Meer Lilith op de werkvloer
Sommige maatregelen om meer vrouwen het bedrijfsleven in te krijgen, zoals alleen nog maar vrouwen aannemen, zijn heel mannelijk van karakter. Een rechtdoor besluit, zonder oog voor verandering van organisatiecultuur- of context. De stoerheid van de aanpak zal vrouwen aantrekken die tegen de weerstand van collega’s kunnen. Je moet ‘je mannetje staan’ om daarmee te dealen. Dan kan je maar beter wat mannelijk gedrag en een dosis testosteron meebrengen. En daarmee wordt de organisatie nog vierkanter.
Ons organisatiemodel is beïnvloed door culturele normen over mannelijkheid en vrouwelijkheid. Een hoge dosis testosteron bij mannen is een goede voorspeller voor het maken van carriére. We weten dat mannen die stijgen op de apenrots een toename van hun testosteronspiegel laten zien. Een zelfversterkend systeem. Onze organisaties zijn zo ingericht dat wij mannelijk manieren van werken, organiseren en vergaderen hoog waarderen. Spierballen, directheid, je niet uit het veld laten staan bij conflict, doen het nu eenmaal goed. Testosteron werkt.
Dat betekent voor vrouwen die mannen bolwerken willen betreden dus dat je een Angela Merkel jasje moet aantrekken, je vrouwelijkheid in de ijskast moet zetten en pogingen moet doen om one of the guys te zijn. Weinig aantrekkelijk en uiterst vermoeiend voor veel vrouwen om hun biologische zijn zo te moeten verloochenen. Geen wonder dat vrouwen liever kiezen voor andere sectoren die dichter bij hun biologische oorsprong en sociale codes passen.
Kan het anders? Ik denk het wel. Diep geworteld onder ons westers culturele wereldmodel ligt het Bijbelse Adam en Eva verhaal. Manlijke, initiatiefrijke Adam en onderdanige, voegende, afwachtende Eva. Maar er is nog een ander Joods, Kabbalistische versie van het scheppingsverhaal; dat over de verleidelijke, mystieke, krachtige én uiterst vrouwelijke Lillith. In deze mythologie was niet Eva, maar Lilith de eerste vrouw van Adam. Lilith, een zelfverzekerde, sensuele, zelfbewuste, krachtige, vrouwelijke verschijning met wapperende haren. Denk Flamingo en Bollywood danseressen. Adam en Lilith hadden het heel goed in het paradijs. Leefden harmonieus samen. Op een dag zagen ze dat de dieren interessante spelletjes deden. Wilden zij ook. Maar Adam en Lilith kregen ruzie; ze wilden allebei boven liggen. Dat werd gedoe. Adam escaleerde naar God en klaagde dat Lilith niet onder wilde gaan liggen. God koos partij voor Adam en Lilith werd verbannen uit het paradijs. Lilith ging dolen door het heelal. Lilith zien wij terug op middeleeuwse schilderijen en als archetypisch beeld van een prachtige aantrekkelijke roodharige heks op bezemsteel.
Het Adam en Eva denken heeft nogal wat ruimte gekregen de laatste paar jaar. Goed bedoeld soms. Onder invloed van de –terechte- aandacht voor me too affaires is sensualiteit meer taboe geworden op de werkvloer. Beter maar helemaal niet meer flirten, want het is zo ingewikkeld. Dat maakt de carriéreweg voor vrouwen eenvormiger. In plaats van twee apenrots paden: Angela Merkel jasje of Lilith jurk, lijkt er nu nog maar een weg te zijn. Seksloos, kleurloos, vierkant, niet-vrouwelijk, a-seksueel. Geen wonder dat vrouwen liever iets anders gaan doen. En dan komt er een testosteron Adam besluit: we nemen alleen nog maar mannen aan.
Ik pleit voor een herwaardering van Lilith op de werkvloer. Dames trek je flamengojurk en je bezemsteel uit de kast en dans jezelf een weg op de apenrots. En nee, dat hoeft echt niet via de lakens. Mannen kunnen er best aan wennen dat kijken en er aan zitten echt twee heel verschillende dingen zijn. Echte diversiteit in plaats van quick fixes met harde streefcijfers vraagt aanpassing van organisatiecultuur. Laten we vergaderingen ronder maken, beoordelingen transformatiever, zakendoen magischer, veranderingen ritueler, promoties niet altijd verticaal maar meer gericht op waarde toevoeging. Let’s dance.
