Genieten van de culturele mix
Waar mag je aankomen? Over cultural appropiation is veel te doen. Hiermee wordt bedoeld het op een onrespectvolle manier toeëigenen van culturele of religieuze uitingen van een groep mensen of volk voor je eigen plezier of commercieel gewin. Bewustwording over culturele toeëigening werd bespreekbaar gemaakt, toen op een modeshow een model in bikini met een belangrijke en heilige tooi van een native american (indianen) stam liep, wat door de leden van die stam niet werd gewaardeerd. Sommige mensen vinden dat je ook geen dread locks moet nemen als dat niet bij jouw volk of geschiedenis past en dat de nasi-zakjes van de Xenos eigenlijk geen nasi zouden moeten heten. Ik werd laatst aangesproken op het feit dat ik totems als metafoor voor organisatieziel / missie gebruik en dat dat culturele toe-eigening van culturele symbolen is. Ik begrijp wel waar die opwinding vandaan komt. Met toegenomen bewustwording van machtsverhoudingen, die vaak ontstaan zijn in tijd van kolonialisatie, kan je het als een voortzetting van die verhoudingen zien, om als rijke westerling, gebruik te maken van iemands cultuur zonder daarvoor toestemming te vragen of te betalen. Andere mensen vinden dat overdreven en vinden wederzijds leren juist mooi en waardevol en benadrukken dat bijvoorbeeld ook westerse geneeskunde wereldwijd verspreid is en daarmee ook 'van iedereen'. Die vinden dat het claimen van cultuur als expliciet van jou, juist ook weer erg machtsgedreven en weinig inclusief is. En andere mensen worden gewoon wat kriebelig van de discussie...
Als corporate antropoloog word ik ook geconfronteerd met die vraag. Ook ik maak in mijn werk en boeken gebruik van kennis van volken overal op aarde om dialoog en besluitvorming te verbeteren. Ik heb er de laatste tijd veel over nagedacht en gesproken. Mijn uitkomstpunt van die gedachtenvorming is, dat ik vind dat er niks mooiers is dan culturele vermenging en mix. Dat dat bij mensen hoort. Ja, mensen bouwen muren én zijn nieuwsgierig en kijken er overheen. Ik spreek zelf liever over cultural appreciation dan cultural appropriation. Daar hoort voor mij persoonlijk wel bij, dat als ik een cultureel en zeker een religieus gebruik bespreek of overneem, dat ik me daar in verdiep en me aan 'taboes' houdt. Zelf zou ik bijvoorbeeld geen los Boeddha hoofd zonder lijf neerzetten op mijn vensterbank, omdat ik het ook gek zou vinden om alleen het hoofd van Jezus in een vensterbank te zetten. Een Indianentooi op een catwalk vind ik lomp. Zeker als er tussen volkeren of mensen sprake is van historische onderdrukking of machtsongelijkheid, ben ik graag extra voorzichtig. Maar nasikruiden uit een zakje gebruik ik graag. En stiltemeetings van de Quakers ook. En jij? Waar mix je graag en waar vind jij dat je vanaf moet blijven?
Ik schreef er deze column over: Wakker
Toppunt van culturele appreciation is voor mij het werk van dansregisseur Usha Jey. Ze mengt Indiase Bharathanatyam / Bangra met Hip Hop. Gorgeous!
